PRIRODNA KATASTROFA KOJA ODNOSI ŽIVOTE: Šta je cunami, kako nastaje i zašto može biti opasan?

Ali, u nekim područjima u svetu uz zemljotres često dolazi i do pojave cunamija koji može biti isto tako ili čak i više razoran od potresa. Šta je zapravo cunami i kako nastaje?

Reč cunami dolazi iz japanskog jezika i znači „talas u luci“ a zapravo veoma dobro opisuje šta to tačno jeste. Zvanično cunami je morski talas (ili više njih) velikih amplituda, koji je izazvan potresom, erupcijom vulkana ili drugim atmosferskim poremećajima.

Iako mogu da se pojave bilo gde u svetu, najčešće se dešavaju u Tihom i Indijskom okeanu, područjima u kojima se nalazi velik broj tektonskih raseda i koja su seizmički veoma aktivna.

Cunamiji mogu da se pojave u bilo koje doba godine, ali su češći tokom zime, piše „Zimo“.

ZAŠTO DOLAZI DO CUNAMIJA?

Najčešći uzrok cunamija je zemljotres kada dolazi do naglog pomeranja morskog tla, što dovodi do pojave velikih talasa na površini okeana.

Baš kao i seizmički talas, cunami se širi veoma brzo. Prema naučnicima, cunami talas može da dostigne brzinu i od 800 kilometara na čas. Na otvorenom moru, iako mogu da se osete, cunamiji su često niski, a svoju pravu snagu i veličinu pokazuju dolaskom bliže obali gde je dubina manja. Tada dolazi do usporavanja talasa i povećanja njegove amplitude. Što je dubina mora blizu obale manja, to je visina talasa veća. Tako nije retkost da cunamiji dostignu visinu od nekoliko desetina metara.

Zbog svoje visine i snage mogu da prouzrouju veliku štetu na infrastrukturi i građevinama, kao i da ugrozebrojne ljudske živote.

ISTORIJA KATASTROFA

Upravo su cunamiji bili uzrok nekih od najgorih katastrofa u istoriji.

Jedan od najpoznatijih cunamija zabeleženih u novijoj istoriji dogodio se u Indijskom okeanu 2004. godine kao posledica zemljotresa jačine 9,15 stepeni po Rihteru koji je 26. decembra pogodio indonežansko ostrvo Sumatru. Smatra se da je taj cunami usmrtio oko 275.000 ljudi i naneo velike štete na području od Indonezije, preko Tajlanda, Šri Lanke, Indije, Maldiva pa sve do Somalije u Africi.

Posletog potresa pokrenuta je inicijativa za stvaranje mreže senzora koji bi upozorili celo to područje o nadolazećem cunamiju i na taj način barem smanjili broj ljudskih žrtava.

Još je jedan cunami novijeg datuma ostao je zapamćen po svojoj jačini. Radi se o cunamiju koji je pogodio Japan 11. marta2011. godine nakon potresa jačine devet stepni po Rihteru koji je bio uzrok smrti više od 20.000 ljudi.

Ovaj cunami je postao mnogo poznatiji zbog štete koju je izazvao u nuklearnoj elektrani „Fukušima Daiči“, a zbog čega je došlo do gašenja sistema hlađenja reaktora, njihovog pregrejavanja i ispuštanja u atmosferu značajne količine radioaktivne pare. Zbog razmera štete i njenih posledica, taj incident je označen kao nuklearna nesreća ielektrana je zatvorena.

DA LI JE MOGUĆA ZAŠTITA?

Postoji niz načina na koji je moguće zaštititi se od cunamija.

Jedan je mreža senzora koja signalizira pojavu i približavanje cunamija nekom području, što omogućava stanovnicima da se evakuišu iz ugroženih na viša područja itako smanje rizik od smrti.

Naučnici ispituju i mogućnost izgradnje obrambenih brana na obali koje bi smanjile snagu udara cunamija i tako smanjilematerijalne štete i ljudske žrtve.

Ali, najsigurnije je naučiti prepoznavanje znakova pojave cunamija.

KAKO PREPOZNATI DOLAZAK CUNAMIJA?

Osim zvaničnih upozorenja koja mogu stići nakon snažnog zemljotresa, dobro je znati kako prepoznati znakove potencijalnog cunamija naročito ako niste na području koje je direktno pogođeno potresom.

Naglo povlačenje vode: Ako vidite da se voda na obali iznenada povlači, to može da budeznak da se cunami približava. Pri tom se ne misli na povlačenje kakvo se viđa prilikom izmene plime i oseke, već na naglo povlačenje vode i nekoliko desetina metara.

Udarni talas: Veliki broj onih koji su nastradali 2004. godine, poginuli su jer su ostali na obali da snimajuveliki udarni talas koji se pojavio na horizontu. Ako vidite veliki talas koji se približava obali, visine i do 30 metara, to može da bude cunami. Obalu treba momentalno napustiti i potražiti viša područja.

Zvuk: Cunamiji mogu da stvaraju zvukove koji podsećaju na tutnjavu ili grom. U kombinaciji s udarnim talasom na horizontu, verovatno se radi o cunamiju.

Bilo koji od ovih znakova siguran je znak da se odmah treba udaljiti od obale i potražiti sigurno mesto.

sputnikportal.rs

ŠOJGU IZNEO PODATKE O KONTRAOFANZIVI Ukrajina izgubila 125.000 vojnika i 16.000 komada vojne tehnike