PRONAĐEN NOVI INDOEVROPSKI JEZIK: Neverovatno otkriće u prestonici nekadašnje azijske velike sile
ISKOPAVANjA na arheološkom nalazištu Hatuša u Turskoj otkrila su do sada nepoznati indoevropski jezik. U ovoj nekadašnjoj prestonici Hetitskog carstva, koje je bilo jedna od velikih sila Azije, pronađen je ritualni tekst na hetitskom jeziku, a u njemu je bila skrivena recitacija na do sada nepoznatom jeziku.
Foto: Jutjub printskrin/ The ARX Project
Novi indoevropski jezik otkriven je na lokalitetu Hatuša, koje je na Uneskovoj listi svetske baštine i nalazi se u centralnom delu današnje Turske. Hatuša je bila prestonica Hetitskog carstva, koje je bilo velika sila u zapadnoj Aziji tokom kasnog bronzanog doba (1650. do 1200. pre nove ere).
Iskopavanja na ovom lokalitetu traju više od 100 godina pod rukovodstvom Nemačkog arheološkog instituta. Na tom mestu do sada je pronađeno skoro 30.000 glinenih ploča sa klinastim pismom. Ove ploče, koje su 2001. godine uvrštene u Uneskovu svetsku dokumentarnu baštinu, pružaju bogate informacije o istoriji, društvu, ekonomiji i verskim tradicijama Hetita i njihovih suseda.
Većina tekstova napisanih klinastim pismom na ovom lokalitetu napisana je hetitskim jezikom. Ipak, ovogodišnja iskopavanja su donela iznenađenje. U kultnom ritualnom tekstu pisanom na hetitskom jeziku skrivena je recitacija na do sada nepoznatom jeziku.
Profesor Daniel Švemer, šef katedre za antičke bliskoistočne studije na Univerzitetu u Vircburgu u Nemačkoj, koji vodi istraživanje, kaže da hetitski ritualni tekst upućuje na novi idiom, jezik zemlje Kalašma. To je oblast na severozapadnoj granici Hetitskog carstva, verovatno u oblasti današnjeg Bolua ili Geredea.
Otkriće još jednog jezika na ovom lokalitetu nije sasvim neočekivano, objašnjava Danijel Švemer.
- Hetiti su imali jedinstveno interesovanje za beleženje rituala na stranim jezicima. Takvi ritualni tekstovi, koje su napisali pisari hetitskog kralja, odražavaju različite anadolske, sirijske i mesopotamske tradicije i jezičke sredine. Rituali pružaju vredne uvide u malo poznate lingvističke predele Anadolije iz kasnog bronzanog doba, gde se nije govorilo samo hetitskim jezikom. Tako tekstovi na klinastom pismu iz Hatuše uključuju odlomke na luvijskom i palaičkom, dva druga anatolsko-indoevropska jezika blisko povezana sa hetitskim, kao i na hatskom, neindoevropskom jeziku. Sada se njima može dodati i jezik Kalašme - navodi Švemer.
Tekst koji je otkriven, budući da je napisan na do sada nepoznatom jeziku, u velikoj meri je još nerazumljiv. Elizabet Riken sa Univerziteta u Marburgu, specijalista za drevne anadolske jezike, potvrdila je da ovaj idiom pripada porodici anadolsko-indoevropskih jezika.
Ona navodi da taj jezik deli više karakteristika sa luvijskim jezikom, iako je geografski bliži oblasti u kojoj se govorilo palajski, objavio je Univerzitet Vircburg.
(Sputnjik)
BONUS VIDEO: ŽIVOT U RUŽIČASTOM - Muhli trava oduševljava posetioce kineskog Liuzhoua