NAUČNICI OTKRILI ČUDOVIŠTE: Juri svemirom i stvara zvezde

Prema studiji objavljenoj u časopisu "Astrofizikal Džurnal Leters", to izbačeno "čudovište" nastavilo je da putuje kroz oblake gasova pokrećući u njima stvaranje mladih zvezda koje su na snimcima slavnog teleskopa zabeležene kao vrlo duga svetla crta.

SLUČAJNO, ALI VREDNO OTKRIĆE

Kako ističe NASA, svemir je toliko hirovit da čak i najmanje stvari koje bi mogle proći nezapaženo mogu imati duboke implikacije. Upravo to se dogodilo astronomu s Jejla Piteru van Dokumu kada je pregledavao slike svemirskog teleskopa Habla i primetio trag koji je izgledao kao ogrebotina na fotografskom filmu.

Na snimcima Hablove elektronske kamere kosmičke zrake koji prolaze duž detektora uglavnom izgledaju kao ogrebotine. No, nakon što su van Dokum i njegove kolege napravili spektroskopsku analizu čudne crte, shvatili su da je reč o 200.000 svetlosnih godina dugom lancu mladih plavih zvezda.

KAKO SU POVEZANI TRAG I GALAKSIJA?

Na temelju crvenog pomaka u spektrima svetlosti crte i galaksije, tim je zaključio da se oboje nalaze otprilike na istoj udaljenosti od Zemlje, što sugeriše da su trag i galaksija povezani.

Crveni pomak, odnosno pad u frekvenciji zračenja nekog svemirskog tela nastaje zbog brzine kojom se ono udaljava od posmatrača. Slično se događa sa sirenom voza koji se udaljava od nas – frekvencija sirene postaje niža.

Naučnici ističu da supermasivne crne rupe u središtu galaksija mogu emitovati mlazove materijala na jednako velike udaljenosti, pa čak i veće. Međutim, oni se uvek šire kako se udaljavaju od galaksije. U ovom slučaju pruga je ostala postojano tanka celom dužinom, što znači da zabeleženi trag ne može biti mlaz materijala.

KAKO CRNA RUPA STVARA SVETLI TRAG?

Tim smatra da se svetli trag proteže između odbegle crne rupe i galaksije iz koje je izbačena. Crna rupa na svom putu verovatno sabija gas koji se potom iza nje hladi, kondenzuje i stvara mlade zvezde.

Naučnici ranije nisu zabeležili ništa slično u svemiru.

Ova supermasivna crna rupa, teška kao 20 miliona Sunaca, ostavila je za sobom dosad neviđen “trag” novorođenih zvezda dug čak 200.000 svetlosnih godina, što je dvostruko veća dužina od srazmere Mlečnog puta. Oslobođeno nevidljivo čudovište juri međugalaktičkim prostorom tako brzo da bi, da je u našem Sunčevom sastavu, od Zemlje do Meseca proputovalo za samo 14 minuta.

Umesto da guta zvezde ispred sebe, poput kosmičkog Pac-Mana, crna rupa udara u gas ispred sebe i u njemu pokreće stvaranje novih zvezda. Stvar je u tome da se kreće prevelikom brzinom da bi stigla da proguta materijale koji joj se nađu na putu.

- Mislimo da vidimo trag iza crne rupe u kojem se gas hladi tako da postaje sposoban da formira zvezde. Dakle, gledamo formiranje zvezda iza crne rupe - rekao je Piter van Dokum sa Univerziteta Jajl u Nju Hevnu.

- Ono što vidimo je posledica. Poput traga iza broda, vidimo trag iza crne rupe.

Naučnici smatraju da trag koji crna rupa ostavlja za sobom mora sadržati puno novih zvezda jer je gotovo upola svetliji od galaksije domaćina iz koje je izbačena.

Crna rupa nalazi se na jednom kraju traga koji se proteže sve do matične galaksije. Na kraju na kojem se nalazi crna rupa zabeležen je izuzetno svetao čvor joniziranog kiseonika. Naučnici veruju da to crna rupa svojim prodiranjem kroz gas prvo uzrokuje njegovo zagrejavanje nakon kojeg, iza crne rupe, sledi hlađenje i formiranje zvezda.

Drugo moguće objašnjenje moglo bi biti da sjaj dolazi iz akrecijskog diska oko crne rupe. Akrecijski disk je okruženje oko crne rupe u kojem se materija, pre nego što upadne u rupu, zbog ogromne gravitacije te posledičnog zbijanja i trenja zagreva na ekstremno visoke temperature i emituje visokoenergijsko zračenje u obliku kosmičkih i rendgenskih zraka te ultraljubičastog i infracrvenog svetla.

- Gas ispred crne rupe uzdrman je nadzvučnim udarom crne rupe koja se kroz gas kreće vrlo velikom brzinom. Kako to tačno funkcioniše, nije nam poznato - rekao je Van Dokum.

- Na ovo smo naleteli sasvim slučajno - dodao je.

(Index/Blic)