ĆELIJE OKA ŽIVE I POSLE SMRTI? Neobično otriće naučnika na telu donora organa

Kako bi bolje razumeli kako nervne ćelije reaguju na nedostatak kiseonika, tim američkih istraživača je izmerio aktivnost u ćelijama mrežnjače miša i čoveka odmah posle smrti. Uspeli su da ožive sposobnost ćelija da komuniciraju satima posle smrti. Kada su ćelije stimulisane svetlošću, pokazalo se da postmortem mrežnjače emituju specifične električne signale, poznate kao be-talasi.

Ovi talasi se takođe vide u živim mrežnjačama i ukazuju na komunikaciju između svih slojeva makularnih ćelija koji nam omogućavaju da vidimo.

Ovo je prvi put da su oči preminulog donora reagovale na svetlost na ovaj način, a neki stručnjaci dovode u pitanje nepovratnu prirodu smrti u centralnom nervnom sistemu.

- Uspeli smo da probudimo fotoreceptorske ćelije u ljudskoj makuli, koja je deo mrežnjače koji je odgovoran za naš centralni vid i našu sposobnost da vidimo fine detalje i boju - objašnjava biomedicinska naučnica Fatima Abas sa Univerziteta Juta.

U očima koje su dobijene do pet sati nakon smrti donora organa, ove ćelije su reagovale na jako svetlo, obojena svetla, pa čak i na veoma slabe bljeskove svetlosti. Nakon smrti, moguće je sačuvati neke organe u ljudskom telu za transplantaciju. Ali nakon što cirkulacija prestane, centralni nervni sistem u celini prestaje da reaguje prebrzo za bilo kakav oblik dugoročnog oporavka.

Različiti regioni i različite vrste ćelija imaju različite mehanizme preživljavanja, što čitavo pitanje smrti mozga čini mnogo komplikovanijim. Učenje o tome kako se odabrana tkiva u nervnom sistemu nose sa gubitkom kiseonika moglo bi nas podučiti o oporavku izgubljenih moždanih funkcija.

Naučnici sa Univerziteta Jejl su 2018. godine dospeli na naslovne strane kada su održavali svinjski mozak u životu čak 36 sati nakon smrti životinje. Podvig je postignut zaustavljanjem brze degradacije neurona sisara, korišćenjem veštačke krvi, grejača i pumpi za obnavljanje cirkulacije kiseonika i hranljivih materija. Slična tehnika je sada moguća kod miševa i ljudskih očiju, što je jedini ekstrudirani deo nervnog sistema.

Ćelije mrežnjače komuniciraju jedna sa drugom

Vraćanjem oksigenacije i nekih hranljivih materija u oči donora organa, istraživači sa Univerziteta Juta i Scripps Research uspeli su da pokrenu sinhronu aktivnost među neuronima nakon smrti.

- Uspeli smo da nateramo ćelije mrežnjače da komuniciraju jedna sa drugom, na način na koji to rade u živom oku da bismo posredovali u ljudskom vidu - kaže vizuelni naučnik Frans Vinberg sa Univerziteta Juta.

U početku, eksperimenti su pokazali da su ćelije mrežnjače nastavile da reaguju na svetlost do pet sati nakon smrti. Ipak, ključni međućelijski signali be-talasa brzo su nestali, očigledno zbog gubitka kiseonika. Čak i kada je tkivo mrežnjače pažljivo zaštićeno od nedostatka kiseonika, istraživači nisu bili u stanju da u potpunosti obnove robusne be-talase. Ipak, neke definicije ‘moždane smrti’ zahtevaju gubitak sinhrone aktivnosti među neuronima. Ako se ta definicija prihvati, onda ljudske mrežnjače u trenutnoj studiji još nisu bile potpuno mrtve.

Taj dan je još daleko. Transplantirane ćelije i delovi mrežnjače donora bi morali nekako da budu neprimetno integrisani u postojeće retinalne krugove, što je zastrašujući izazov sa kojim naučnici već pokušavaju da se pozabave. U međuvremenu, oči donora i životinjski modeli morati da urade, a testiranje na b-talase moglo bi biti dobar način da se utvrdi da li je retinalni transplantat održiv ili ne.

BONUS VIDEO - NOVA ATRAKCIJA NA KIPRU: Voda krije luku staru dva milenijuma, obilazak sa ronilačkom opremom

(RTS)