MEĐUNARODNI DAN ŠUMA: Nova rešenja za bolji svet

Šume su vitalni deo našeg ekosistema, koji nam pruža nam brojne ekonomske, ekološke i socijalne benefite.

Prvo i najvažnije, šume su ključni faktor u očuvanju celokupnog biodiverziteta. One su dom za milione biljnih i životinjskih vrsta, od kojih mnoge ne mogu opstati u drugom okruženju osim. Očuvanje šuma direktno doprinosi očuvanju ove raznolikosti života na planeti.

Pored toga, šume su esencijalne za očuvanje kvaliteta vazduha i vode. Kroz proces fotosinteze, šume apsorbuju ugljen-dioksid iz vazduha i proizvode kiseonik koji je neophodan za život svih bića na planeti Zemlji.

Takođe, šume igraju ključnu ulogu u filtriranju vode, čime obezbeđuju čistu vodu za piće i čuvaju vodene ekosisteme.

Ekonomski gledano, šume pružaju brojne resurse i mogućnosti za zapošljavanje. Drvo kao građevinski materijal, biomasa za proizvodnju energije, lekovite biljke, - samo su neki od resursa koje pružaju šume i koji su od suštinskog značaja za ljudsku ekonomiju.

Nažalost, šume su suočene sa brojnim izazovima, rizicima i pretnjama, uključujući nekontrolisanu seču, krčenje radi poljoprivrednih ili građevinskih projekata, požare, klimatske promene i neodgovorno upravljanje.

Tema Međunarodnog dana šuma 2024. je „Šume i inovacije: nova rešenja za bolji svet“

Smanjenje krčenja i degradacije šuma, kao i obnavljanje i održivo upravljanje šumama su ključni  za postizanje globalnih ciljeva do 2030. godine. Uprkos usporavanju stope krčenja šuma, preko 420 miliona hektara šume je nestalo od 1990. godine, uz godišnji gubitak od čak 10 miliona hektara.

Da bi se uhvatili u koštac sa ovim izazovima, FAO (Organizacija za hranu i poljoprivredu)  i Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Severne Irske zajednički su pokrenuli AIM4Forests, petogodišnji program koji ima za cilj da unapredi praćenje šuma kroz savremene tehnologije, tehničke inovacije i korišćenje svemirskih podataka i daljinske detekcije.

Međunarodni dan šuma nas podseća da je odgovornost svih nas da čuvamo ove dragocene resurse za buduće generacije. Kroz edukaciju, zaštitu i održivo korišćenje, možemo osigurati da šume ostanu vitalni deo našeg sveta i da nastave da nas obogaćuju na mnoge načine.

Da li ste znali?

• Šume su dom za 80% svih poznatih vrsta vodozemaca.
• Više od 30% novih bolesti prijavljenih od 1960. godine pripisuje se promeni korišćenja zemljišta, uključujući krčenje šuma.
• Šume sadrže preko ½ globalne zalihe ugljenika u zemljištu i vegetaciji.
• Područje otprilike ekvivalentno 14 miliona fudbalskih terena gubi se godišnje zbog krčenja šuma.
• Štetočine insekata oštećuju oko 35 miliona hektara šuma godišnje.

Šume u Srbiji

Srbija se smatra srednje šumovitom zemljom. Prema Nacionalnoj inventuri šuma Republike Srbije ukupna površina šuma u Srbiji iznosi 2.252.400 ha, što je 29,1% od ukupne površine teritorije Srbije. Od toga u državnom vlasništvu je 1.194.000 ha ili 53%, a u privatnom vlasništvu 1.058.400 ha ili 47%.

Šumovitost Srbije (29,1%) je bliska svetskoj koja iznosi 30%. Uvećanje šumovitosti u odnosu na referentnu 1979. godinu iznosi 5,2%, što je svakako imalo pozitivan uticaj na stanje i kvalitet životne sredine u celini. Površina šuma u Srbiji u odnosu na broj stanovnika iznosi 0,3 ha po stanovniku.

Šume u Srbiji su bogate raznolikošću sa gotovo 50 vrsti drveća, uključujući 40 listopadnih i 9 četinarskih vrsta. One predstavljaju dragoceni prirodni resurs od izuzetnog značaja za očuvanje biodiverziteta, stabilizaciju klime, prečišćavanje vazduha, zaštitu vodnih resursa, kvalitet zemljišta, te sprečavanje erozije i klizišta.

U Srbiji se trenutno radi na povećanju površine pod šumom sa ciljem da se taj procenat poveća na oko 42% do 2050. godine. Ovo je u skladu sa globalnim naporima za smanjenje gubitka šuma i promovisanje koncepta održivog razvoja.

U kontekstu Srbije, obeležavanje ovog dana pruža nam priliku da se naglasi potreba za očuvanjem šuma, koje su ne samo ključne za zdravlje i dobrobit ljudi.