POGLED ISKOSA - Đuranovićev "Despot Stefan"

Reč je o monumentalnom delu, veličine 3h5 metara, koje za istorijsku pozadinu ima na Sajmu knjiga nagrađenu Đuranovićevu knjigu "Srpski vitezovi u doba Nemanjića". Nedavno je isti umetnik od Grada Beograda dobio narudžbinu za još veću sliku "Despot Stefan Lazarević pod bedemima Beograda", veličine 2,5h6,5 metara.

To ulje na platnu, urađeno tokom 2019-2020. godine postavljeno je u svečanoj sali Skupštine grada i za njega su urađena posebna svetla. Slika nije vezana za neki datum ili jubilej već za činjenicu da taj vladar nije zastupljen u monumentalnom realističkom slikarstvu. Postoje slike Kosovskog boja, cara Dušana, seobe Srba ali ne i one posvećene Despotu Stefanu.

Izvedena je po svim pravilima te vrste slikarstva a stručni konsultant za pitanja istorijske problematike predstavljene na slici bio dr Marko Popović, arheolog i heraldičar. Naša likovna kultura zna za uljane slike divovskog formata, rađene su u devetnaestom veku, ali i u novije vreme. Đuranović je napravio likovni podvig, na formatu slike koji je uradio, drugi ne bi umeli ni platno da zategnu. Veličina slike naravno ne presuđuje o likovnoj vrednosti, inače bi svaki grafit bio vredniji od malog Van Ajkovog "Autoportreta". Ovom džinovskom ulju na platnu dodatni kvalitet daje suštinsko određenje stila u kojem je urađeno, od jednog od najboljih naših slikara realizma.

Na slici je prikazan Despot Stefan Lazarević (1377-1427), među najvažnijim srpskim vladarima, sin kneza Lazara, poznat i kao Stefan Visoki. Bio je vladar džinovskog rasta, neprevaziđeni ratnik, strateg i kulturni pregalac. U svoje vreme važio je za jednog od najboljih evropskih vitezova i vojskovođa, njegova konjica teških oklopnika bila je strašan protivnik na bojištu, ali je on i jedan od najvećih srpskih književnika u srednjem veku.

Vodio je veštu politiku između Turske, Ugarske i Evrope, u cilju očuvanja svog naroda posle poraza na Kosovu. Naš grad je tada doživeo najveću obnovu i razvoj u srednjem veku.

Despot Stefan Lazarević je prvi gradonačelnik Beograda, a svoju prestonicu posvetio je Bogorodici. Vidi se istočni bedem donjeg grada ojačan kulama, a u pozadini na brdu gornji grad (despotov dvor). Vladar u pratnji biva dočekan vojskom i vlastelom, dok ga patrijarh Nikon I, sveštenstvo i narod pozdravljaju. Prikazan je na konju, u oklopu sa zastavom dvoglavog orla, kao zakoniti naslednik Nemanjića. Ovo monumentalno ostvarenje ne postavlja se toliko protiv duha umetnosti ovog vremena koliko nasleđuje jedan stari žanr. U vreme kada je naracija u umetnosti prezrena i odbačena, Nebojša Đuranović obnovio je žanr istorijskog slikarstva, koji potiče još od antičkih mozaika i, kako vidimo, postoji i u ovom vremenu, kada manuelne umetnosti i veštine odumiru.