PLIVAO UZVODNO, PLOVIO UZ VETAR: Održan naučni skup u Srpskoj književnoj zadruzi o delu Jovana Radulovića

U kratkom uvodnom slovu dr Dušan Ivanić je istakao da je nepotrebno trošiti reči na ono što svi znaju: da je Radulović jedan od najistaknutijih srpskih pisaca iz Hrvatske i da je vrlo mnogo uradio na afirmisanju nacionalne svesti srpskih književnika iz ove bivše jugoslovenske republike.

- Jovan Radulović nema početničke knjige - on je u srpsku književnost ušao kao gotov i zreo pisac knjigom pripovedaka "Ilinštak" (1978), kojoj je bila dodeljena pa oduzeta Oktobarska nagrada. Od prve se videlo da je to pisac sa slovenskom književnom sudbinom. To će potvrditi i drugom knjigom pripovedaka, a naročito predstavom "Golubnjača". Kako tada, tako do kraja života ostao je pisac koji je plivao uzvodno i plovio uz vetar, što će reći - pisac za poštovanje. Njegova dela su ostala otporna na svaku političku funkcionalizaciju i diskvalifikaciju - rekao je dr Jovan Delić.

Dolazeći iz Dalmacije, i to posle tako velikih i važnih pripovedača, kao što su Simo Matavulj i Vladan Desnica, Jovan Radulović je već u prvoj knjizi pokazao da će ga postojano opsedati sudbine Srba na prostoru sa koga su oni danas gotovo nestali, rekao je dr Radivoje Mikić i dodao:

- Mada se o njemu govori kao o pripovedaču koji je snažno oslonjen na tradiciju, mora se imati u vidu da on u pripovedanje uvodi i elemente hronike, želeći, sasvim očigledno, da sudbine svojih junaka posmatra u procesima dugog trajanja, ukrštajući tako istoriju i priču, gradeći sliku ljudske sudbine koja je postavljena na vrlo široku vremensku podlogu.

Ukazujući na domete romana "Od Ognjene do Blage Marije", dr Marko Nedić je istakao kako su prvim kratkim poglavljima čitaoci uvođeni u atmosferu nagoveštene ne samo pojedinačne nego i kolektivne istorijske drame u kojoj se našao srpski narod tokom operacije "Oluja" na Srpsku Krajinu:

- Za temu svoje proze uvek je birao one životne situacije u kojima se relativno lako mogla formirati dobro razvijana životna priča kao najizvorniji i najneposredniji oblik dodira književnog teksta s čitalačkim doživljajem.

Po mišljenju dr Duška Babića ovaj pisac se oglašava iz dubine svog zavičaja, Dalmacije i njenog zaleđa, iz osećanja bliskosti i jednakosti sa njim:

- Krševita, bezvodna zemlja, surova borba za goli život u kojoj se ne biraju sredstva, zamršeni računi "braće po materi", sudar verskih i kulturoloških različitosti - stvorili su jedan osobeni, brdski, morlački mentalitet u kojem su se iskristalisale i jasno pokazale istorijske i sudbinske putanje srpskog naroda kao celine. Radulović je posvećeni i, nije preterano reći, u jednom vremenu izabrani tumač "opore zbilje" tog "tla i mentaliteta, sa svim psihološkim brazgotinama koje je na njoj ostavila bratoubilačka istorija"...

Govoreći o Radulovićevom dramskom delu, Radomir Putnik je rekao:

- Iako je napisao samo tri pozorišne drame, od kojih "Učitelj Dositej" nikada nije izvedena, druga, "Bora pod okupacijom" prikazana je samo u svedenoj TV postavci, a treća, "Golubnjača", doživela politički linč i bila zabranjena u Novom Sadu, Radulović ostaje trajno prisutan u istoriji savremene srpske drame. O tome svedoči i odabir "Golubnjače" u antologijski izbor savremene drame koji je za "Nolitovu" ediciju "Srpska drama u 25 knjiga" 1987. godine priredio Vladimir Stamenković.

Marko Paovica je govorio o Radulovićevoj knjizi "Po srpskoj Dalmaciji" i o njegovim besedama, održanim različitim povodima, u kojima je ukazivao na gubitak kulturnog identiteta Srba u Hrvatskoj tokom nekoliko poslednjih decenija. Analizirajući knjige "Dalje od oltara" i "Prošao život", dr Aleksandar Milanović je ukazao na jedinstven Radulovićev jezičko-stilski postupak, uvođenjem dijalektizama i arhaizama. Na naučnom skupu su govorili i Dragan Lakićević, Vojislav Jelić, Goran Maksimović, Nataša Bulatović, Rastko Lončar, Ilijana Čutura i Milivoj Ćuk, a sva izlaganja biće objavljena u zborniku.