ORDEN NA GRUDIMA, ZA SRCE NA FRONTU: Petar Miladinović snimio film o vlasnicima najvećih odlikovanja u Velikom ratu, iz Kruševca i okoline
PROFESOR tehničkog obrazovanja iz sela Kukljin kod Kruševca, Petar Miladinović (40), uspeo je sakupi više od 100 vrednih biografija nosilaca Ordena Karađorđeve zvezde sa mačevima i Ordena belog orla sa mačevima u Prvom svetskom ratu iz Kruševca i okoline.
Foto arhiva autora
Predan sakupljački rad prvo je osvanuo u knjizi, potom na sajtu, a prošle nedelje i na igrano-dokumentarnom filmu, premijerno prikazanom na RTS.
Da Kruševac ima heroje, koji su srce ostavljali na frontu u Velikom ratu, uglavnom je bilo poznato, ali koliko ih je tačno bilo, znali su potomci ratnika koji su uspomene na neustrašive pretke čuvali u rasutim porodičnim arhivama. Sve dok Petar nije odlučio da prašinu oduva sa njih.
- Oko 120 biografija sam na kraju sakupio, ali mislim da i to nije konačan broj - svedoči za "Novosti" Petar Miladinović, autor filma "Heroji Kruševca i okoline u Prvom svetskom ratu". - Dragoceni izvori bili su mi Vojni arhiv, Arhiv Jugoslavije, knjiga "Vitezovi Karađorđeve zvezde" Tomislava Vlahovića, a pre svega, ljudi sa terena.
Obilazio sam porodice, razgovarao sam sa uvaženim kustosima, istoričarima muzeja u Kruševcu, Aleksandrovcu, Trsteniku. Svako je dao svoj doprinos da se o dobrim junacima čuje dobar glas.
ODLIKOVANjA
Petar Miladinović, Foto arhiva autora
KO će dobiti Karađorđevu zvezdu sa mačevima, znalo se "na licu mesta", jer bi nadređeni pitao vojnike "ko je bio najhrabriji među njima". Vojnici bi "glasali" koračnim istupanjem. Za orden Belog orla kandidate su uglavnom predlagale starešine - kaže Miladinović.
Spisak junaka dug je i za novinsku reportažu. Od Andrije Nikolića, Božine Simića, Dušana Dodića do Rake Ljutovca, nižu se imena koja zaslužuju zaseban udžbenik. Najteži deo režiserskog zadatka bio je da se među herojima napravi selekcija. Biralo se, podvlači Miladinović, samo na osnovu broja sakupljenih podataka.
Foto arhiva autora
- Sve vojničke karijere su za primer, tako da se nadam da će od ovog filma nastati čitav serijal - kaže nam Miladinović. - Film je i nastao kao rezultat dugogodišnjeg istraživanja nacionalne istorije. Ne nameravam da stanem dok ne osvetlim i poslednjeg heroja sa našeg prostora. Dobio sam i podršku grada Kruševca za snimanje.
JUNAK - ČISTAČ OBUĆE
NAJMLAĐI nosilac Karađoreve zvezde iz kruševačkog kraja bio je Rade Dimitrijević. Rođen je u selu Vučje, a tukao se na svim frontovima, najviše pod komandom slavnog vojvode Vuka, sa svega 18 godina. Novinari su ga 1939. godine pronašli prekoputa hotela "Sotirović".
- Lice mu u ožiljcima, a drvena proteza mu zamenjuje desnu nogu - zapisali su novinari u potresnom članku o najmlađem junaku koji radi kao čistač obuće.
Među nosiocima najvećih odlikovanja u Velikom ratu stoji ponosito ime generala Dušana Anđelovića (1886-1949), iz Dvorana kod Kruševca. Grob nekadašnjeg komandira jurišne čete na Solunskom frontu je zalaganjem Miladinovićevog udruženja "Srpski vitez" i potomaka generala obnovljen na Starom groblju u Kruševcu.
- General Dušan Krstić (1889-1981) je takođe odlikovan Ordenom belog orla i Karađorđeve zvezde, a upečatljiv je što je bio ađutant kod kralja Aleksandra Karađorđevića, studirao sa De Golom i nakon Drugog svetskog rata, odbivši da položi zakletvu komunistima, ostaje bez imovine, počinje da predaje u Francuskoj - iznosi sagovornik "Novosti".