KNJIŽEVNA KRITIKA: O onome što se ne sme izdati - Milan Ružić, "Narod za izdavanje", "Službeni glasnik"
Treću po redu knjigu pisca i kolumniste Milana Ružića čine lirski zapisi. Oni su po mnogo čemu specifični. Jedna od specifičnosti jeste činjenica da su lirski uprkos tome što njihovu tematsku osnovu najčešće čine pojave - dijagnoze - srpskog savremenog društva, ali i tradicionalne srpske osobine koje nisu za pohvalu - kao što su podele, samoporicanje i zaborav.
Foto: Privatna arhiva
U tim zapisima opominjemo se činjenice da su danas u književnom, kulturnom i društvenom životu najpriznatiji oni koji bi suštinski u svim pomenutim oblastima trebalo da budu talog. Da su to oni koji se odriču svoje tradicije i identiteta - interesno, oni koji u skladu s tim bez ustezanja osporavaju tekovine kulturnih poslenika čije delo čini stubove srpskog kulturnog obrasca koji upravo zbog takvih "kritičara" i uvek složenih geopolitičkih činjenica na Balkanu, i ne može imati kontinuitet.
Nasuprot njima, u pojedinim zapisima je reč i o onima koji bi trebalo da čine današnju srpsku elitu, ali za koje u društvu nelogičnosti i dekadencije nema mesta i koji zbog nemogućnosti da sebi i bližnjima obezbede pristojnu egzistenciju u rođenoj i voljenoj zemlji, iz nje odlaze.
Otuda razumemo da su zapisi Milana Ružića i izvesni palimpsesti. On piše, ali sa svešću o svojim precima i prethodnicima i s poštovanjem prema njima na svoj način produbljuje tematiku dominantnu u delima Dušana Kovačevića (20 srpskih podela (Srba na Srbe), Dušana Radovića (aforizmi i zapisi čije su teme ljubav i humanizam, ali i kritika društva), Alekse Šantića kada je u pitanju čista ljubav prema domovini, Petra Petrovića Njegoša kada su u pitanju čojstvo, junaštvo i slobodarstvo kao esencija srpskog bića, Meše Selimovića kada je u pitanju pisanje kao jedini mogući način egzistencije itd.
Na tom tragu Milan Ružić piše o svemu što voli (svoj narod, svoju zemlju, bližnje), ali i o svemu što ga boli - o stremljenjima intelektualne "elite" na pozicijama - odrođene od naroda i njegovog bića, o tekovinama takvih preduzimanja, o očiglednoj urušenosti - kako porodice kao osnovne društvene ćelije, tako i društva, književnosti i kulture.
Da ova knjiga, koja ne može kod čitaoca uzrokovati dobro raspoloženje, s razlogom, kao ni bilo šta kada čitalac svoj pogled s nje usmeri oko sebe, ipak sadrži i nadu, uočljiva je u činjenici da se Milan Ružić zalaže za pravoslavlje, da o njemu ima zavidna znanja, nekarakteristična za mlade u Srbiji danas, i ne samo za mlade, da iz srca promoviše sve tekovine hrišćanstva, da ima istinsko, duboko poštovanje prema monasima.
O značaju pravoslavlja - koje bi trebalo da je esencija srpskog postojanja i svakodnevnog života - zaključujemo osobito iz jednog, implicitnog apela koji je pripovedaču osobito važan, a u kom se kaže da su monasi danas jedina braća među kojom nema podela.
Specifičnost ove knjige znakovitog naslova koji, kao i zapisi, sadrži i ironiju, jesu pripovedački postupak i jezik. Milan Ružić piše nekarakteristično u odnosu na svoju generaciju koja živi brzo, piše brzo, koja stremi modernosti, eksperimentu i sadašnjim zapadnjačkim vrednostima, koja nastoji da se što bolje snađe u svemu što liberalni kapitalizam donosi.
Za sve to Milan Ružić uopšte nije zainteresovan. On, u skladu sa svojim duhovnim i drugim načelima koja su tradicionalna, koja su ono najvrednije što se može naslediti od predaka, iz narodne tradicije, nekada čak i arhaizovano, zapisuje činjenice svoga vremena i razmišljanja o njima - o onome što sada - nažalost - jeste, kao i o onome što je bilo i što će biti. Stiče se utisak da takav pripovedački postupak, stil i jezik pisac bira namerno kako bi pokazao bliskost sa svim što je njemu važno, što bi trebalo biti važno i nama.