DNEVNIK ZABLUDA: Urbanizam u eri pandemije

Takva urbana središta mnogostruko povećavaju rizik od pandemije. Gradovi sa velikom koncentracijom siromašnog stanovništva na malom prostoru i dubokim socijalnim nejednakostima ranjiviji su od onih sa razvijenim resursima, manjom gustinom stanovništva i ujednačenijim društvenim statusom. Što su gradovi siromašniji, socijalne razlike izraženije, a upravljanje gradskim komunalnim i infrastrukturnim sistemima neorganizovanije, veće su i šanse za brže širenje bolesti. Sa procenama da će do kraja naredne decenije čak 60% svetskog stanovništva živeti u urbanim sredinama, potreba da se gradovi projektuju u skladu sa zahtevima efikasne zaštite od pandemije samo će postati još veća.

Bitan faktor u urbanističkom planiranju za pandemije je smanjenje gustine naseljenosti, jer prenaseljenost dovodi do višestrukog povećanja učestalosti prenosa bolesti, što se već pokazalo pogubno prilikom ranijih epidemija ograničenog dometa, a sada u širenju kovida 19. Vuhan, grad u kome je pandemija počela, najgušće je naseljen kineski grad, sa preko 11 miliona stanovnika; Njujork, u kome je zabeleženo najžešće širenje bolesti u SAD u prvom pandemijskom talasu tokom aprila 2020, najgušće je naseljen američki grad , čijim stanovnicima tada nije bilo dovoljno prostora za bezbednu socijalnu distancu ni u Central parku na Menhetnu, niti u Prospekt parku u Bruklinu.

Jedan od predloga za brzo rešavanje problema distance građana u našoj prestonici je reorganizacija saobraćaja u smislu povremenog, privremenog ili trajnog zatvaranja pojedinih ulica ili čak čitavih delova grada za motorni saobraćaj i njihovo pretvaranje u zone za pešake i rekreaciju tamošnjeg stanovništva. Na taj bi se način osiguralo dovoljno prostora za socijalnu distancu ljudi. Primera za ovakvo promptno postupanje lokalnih vlasti u odnosu na kovid 19 ima već u svetu, od Kalgarija do Kelna, a u Oklandu se otišlo najdalje - čak 120 kilometara gradskih saobraćajnica je zatvoreno i prepušteno pešacima i biciklistima!

Bitan element urbanističkog planiranja Beograda u odnosu na pandemije je povećanje površina pod zelenilom, održavanje i proširenje postojećih zelenih površina, što je veoma važno sa stanovišta fizičkog i mentalnog zdravlja stanovnika. U okviru planiranja novih zelenih oaza - od mikro do makro celina, u centrima gradova ili po njihovim obodima - posebnu pažnju treba obratiti na područja reka i uključivanje "divlje" prirode u urbani dizajn grada, jer se na taj način doprinosi opštoj psihofizičkoj relaksaciji stanovnika. Smatra se da je najmanje 20 minuta koje bismo dnevno proveli okruženi prirodom, zelenilom, neophodno radi održavanja zdravlja u izuzetno stresnim situacijama, posebno u eri pandemije.