Od apstraktnog do infernalnog

Tokom avgusta i početkom septembra u Galeriji Saveza udruženja likovnih umetnika Vojvodine u Novom Sadu Vlado Njaradi (Vrbas, 1966) priredio je svoju pedeset šestu samostalnu izložbu. Kako autopoetički iskazuje: "U svojim umetničkim radovima često koristi kako apstraktne motive, tako i motive vojvođanske arhitekture, ravnice, planinskih pejzaža i rusinske kulturne baštine." Na izložbi "Ljudi senke, reka ključajuće krvi i poneko čudovište" predstavio je radove iz ciklusa "Had", koji su nastajali od 2017. do 2019. godine. Reč je o pažljivo biranim i skladnim formatima slika u saglasju sa tematikom kompozicija, od malih, galerijskih do onih u vidu tonda. Poređani su na zidovima galerije u skladu sa idejom izložbe, u vidu krsta, samostalno ili kao aranžirana grupa.
Pre ovog ciklusa Njaradi se duže bavio motivom grčkih manastira Meteora a sada je iz duboke podsvesti u njegovo slikarstvo navro infernalni svet. Taj novi ciklus tim je neobičniji što umetnik ne pripada grupi fantasta, koji su na tragu Mediale otkrili demonski svet likovnog. On nema ništa sa Šejkinim Grupuleksom ili Glavurtićevim kapitalnim knjigama "Satana" i "Pakao" a ipak je sam, nezavisno i svojim putevima otkrio svet tame i duboko ušao u njega. Treba odmah primetiti da u podzemnom carstvu ne otkriva crnilo Mediale i romantičara, koje je toliko opsedalo ilustratore Danteovog "Pakla" i "Biblije" poput Gistava Dorea a koje vrhunac ima na grafikama Martina Šongauera, Albrehta Direra i Žaka Kaloa. Sasvim po strani od figuralne i postnadrealne tradicije predstavljanja okultnog, o čemu postoji više specijalističkih izdanja knjiga, Njaradi je u tami otkrio svetlost, ali onu infernalnu. Poznato je da se i đavo služi lepotom, kao što satanski svet ima svoje opasne, nablagorodne svetlosti. Rusin Vlado Njaradi je sada speleolog tog sveta, psihonaut neprozirnih, gustih, tmastih pejzaža, koje sažima u snažnom potezu, vrtložno, u skladu sa ponorom koji otkriva. To ne znači da njegove slike nisu rešene i suptilnim, lazurnim, akvarelskim nabojavanjima, u rasponu od ekspresivne do lirske apstrakcije. Često sa jakim impastom ove kombinovane tehnike kreću se u rasponu hadskog kolorita, od žute i crvene ka crnoj. Nije poznat sličan primer, apstraktni umetnici da bi se udaljili od teme i naracije ponekad brojčano imenuju svoje radove; Njaradi se verovatno usamljeno u istoriji te umetnosti okrenuo najstarijoj, prokletoj temi, koju su i najbolji stvaraoci izbegavali. On je verovatno jedini slikar koji se na apstraktnim osnovama bavi biblijskom tematikom, miljeom palog anđela, otuda se kod njega pojavljuju i čudovišta i figuralika u tragovima. Podzemlje i iskušenja ne prikazuje klasično, detaljno evocirajući Satanu i njegovo carstvo, već na teži način - atmosferom slike i slikom kao tajnim uvidom u drugi svet.