DNEVNIK ZABLUDA: Gorostas sa reke

Posvećen arhitekturi, kojoj se celim bićem prepustio u veri i ljubavi, Peđa je sebe davao neštedimice, u tom predavanju izgarajući do poslednjeg daha. Međutim, postoji jedna središnja nit koja ga je pratila celog života, odredivši karakter njegovog jedinstvenog stvaralaštva. Bila je to reka.

Još kao mladić, bez prethodne pripreme prijavio se za nacionalno takmičenje u plivanju prsnim stilom 200 metara, na kojem je pobedio favorita, poznatog plivača, skijaša i sportistu Severina Bijelića. Videvši ga mršavog, usukanog, žilavog, kako se mota po plivačkom klubu, Bijelić mu je dao nadimak Isus, koji će ga pratiti celog života, pogotovo u poznijim godinama, kada je svoje životno opredeljenje usmerio prema gradnji hramova Srpske pravoslavne crkve. Dobar plivač, mladi Peđa je davne oktobarske noći, sa "neprilagođenim" slikarem Igorom Vasiljevim, preplivao Savu da bi sa ukotvljene barže odneli debla za gradnju barake-ateljea, a na Adi Međici sagradio je svojeručno čuvenu sojenicu.

Peđino životno delo je dešifrovanje Lepenskog vira, jedinstvene kulture na obali najveće evropske reke, koju je proučavao plivajući najčuvenijim dunavskim virom. Iako je na ovoj temi doktorirao u Gracu, projekat mu je preoteo vršnjak Dragoslav Srejović, izgradivši na njemu svetski čuvenu karijeru, zbog čega ulice čak tri grada u Srbiji nose njegovo ime. Izgubivši bitku sa Srejovićem, protežiranim od države, Ristić se okrenuo onome najvrednijem - veri u Boga. Kao protomajstor Srpske pravoslavne crkve, podigao je remek-delo nad kraterom miniranog srpskog hrama u Prebilovcima, mestu kod Čapljine gde su ustaše načinile nezamislivi, najgori masakr nad decom u ljudskoj istoriji. U okolini Peđinog hrama izgrađenog kao reminiscencija na Crkvu Hristovog groba u Jerusalimu, iznad desetina jama u kojima se i danas nalaze zabetonirane kosti hiljada srpskih mučenika, na Međugorju se ukazala Gospa, što je ove prostore pretvorilo u meku nebrojenih, ali neupućenih u istinu, katoličkih hodočasnika iz celoga sveta.

Ni u poznim godinama Peđa nije mogao bez reke. Kada smo pre nekoliko godina zajedno radili idejna rešenja Memorijalnog kompleksa žrtava ustaškog logora Jasenovac u Donjoj Gradini, načinio je jedinstveni projekat korablje, crkve - broda. Radi se o drvenom hramu na barži koji neprekidno plovi Savom od Beograda do Jasenovca i natrag, zvoneći u pomen 700.000 Srba stradalih od ustaških kama i maljeva. Na stotine raspadajućih tela koja je Sava iz Jasenovca donela u Beograd, zakačena za srušeni most, trinaestogodišnji Peđa je 1944. posmatrao privučen "kosmičkim mirisom preminulih žrtava". Ovaj miris pratio ga je celog života. Danas prati njegove hramove.