BESKRAJNA SAGA O RATOVIMA I LJUBAVIMA: Knjiga "Srbija i Vizantija" donosi zaboravljena dela Božidara Ferjančića

On je bio naslednik najvećeg vizantologa Grigorija Ostrogorskog, a naučnu slavu stekao je uređivanjem, prevođenjem i komentarisanjem vizantijskih izvora za "Istoriju naroda Jugoslavije", temeljnih dokumenata za proučavanje srpskog srednjeg veka. Knjiga "Srbija i Vizantija" predstavlja manje poznatog Ferjančića, vrhunskog istoričara koji je vladao izuzetno lepim i razumljivim stilom pripovedanja.
On srednjovekovni svet predstavlja tako živo da kod čitalaca stvara utisak da pred sobom imaju vrhunski triler o ljudima i događajima koji su naši savremenici. Čitajući uzbudljive zaplete njegovih opisa srednjovekovne balkanske politike, prepoznajemo osnovu drame u kojoj i danas živimo, samo je scenografija nešto drugačija.

Sa tim zemaljskim Romejskim carstvom Srbija je svaki čas ratovala, a na duhovnom, kulturnom i političkom planu ono joj je bilo nepriskosnoveni uzor, čiju je baštinu usvajala i čuvala. Vrhunac te sage o ljubavima i gloženju, započinju tvorac srpske nacije Stefan Nemanja i car Manojlo Prvi Komnin, njegov najveći pokrovitelj i najstrašniji protivnik, zavisno od prilike.
Ferjančić je kroz njihov odnos prikazao sliku rađanja moćne srpske države u najgore moguće vreme. Nemanja započinje svoj poduhvat baš kada Manojlo želi da vrati stari sjaj carstvu, a sebi položaj vrhovnog arbitra u svim poslovima hrišćanske vaseljene.
Oni su temelj Ferjančićeve sage o srednjovekovnoj Srbiji i Vizantiji, koje su ostale da žive u duhovnoj stvarnosti i kada su nestale sa istorijske scene kao države.

Car Manojlo je u mladom knezu Nemanji prepoznao izuzetnu ličnost i dao mu titulu i nasledni posed, u nadi da će ga vezati za sebe. Pokazalo se da je procena bila tačna, kada je reč o Nemanjinoj izuzetnosti. On se, uprkos carskoj volji, izborio s braćom za položaj velikog župana i poveo riskantan rat s Vizantijom, tražeći saveznike u Veneciji i nemačkom caru Fridrihu Barbarosi. Kada su zapadnjaci izdali Nemanju, on se viteški predao da spreči odmazdu nad narodom, što je očigledno ostavilo dubok utisak na cara. Ovaj ga je odveo u Konstantinopolj da ga prikaže svetini u lancima, a Ferjančić prevodi pogrde carskog hroničara Konstantina Manasija smišljene za tu priliku: "Ti li si, o` rđo, koji si naumio da umakneš Hristovu pomazaniku.... i zbacivši njegov lak i plemenit jaram da priđeš drugom gospodaru... spremao si da se ponudiš uzdama Alemana i Tevtonaca".
Posle trijumfa, car Manojlo skida Nemanji ropske okove i pokazuje mu, kao gostu, lepote najvećeg grada sveta. Zatim ga mirno otpušta kao saveznika, znajući da je ovaj ostao zarobljen sjajem vizantijske kulture, za koju je trajno vezao i srpski narod. Zahvaljujući Ferjančićevoj knjizi sada nam je dostupna iscrpna pripovest o toj velikoj avanturi duha koja i danas traje.

Stvarnost čudnija od mašte

NIJEDAN izmaštani istorijski lik i događaj ne može da prevaziđe fantaziju stvarnosti na prostoru Srbije, pokazuje Ferjančićeva knjiga. Od Nemanje do propasti despotovine, Srbija je istovremeno živela u neprestanim vojno-političkim sukobima i neraskidivoj civilizacijskoj simbiozi sa Romejskim carstvom, Drugim Rimom, na Zapadu docnije nazvanim Vizantija.