SVETLOŠĆU ŠIRIO PROSTRANSTVA: Na prvoj posthumnoj retrospektivi Bate Mihailovića u Nišu, tri do sada neizlagana dela
TRI platna, vlasništvo Fondacije Milorad Bata Mihailović (1923-2011), premijerno su u javnosti, i to na prvoj posthumnoj retrospektivi ovog akademika u Nišu, otvorenoj u Paviljonu u Tvrđavi, Galerije savremene likovne umetnosti.
Roj, Foto Galerija Rima
Izložba "Prva pariska decenija", organizovana u saradnji sa Galerijom RIMA i fondacijom koja nosi slikarevo ime i čuva njegovu baštinu, upravo u fokusu ima deo opusa razvijen po odlasku u Francusku 1952, koji je bio presudan za formiranje Mihailovićevog autentičnog izraza i rukopisa i doneo mu najveće međunarodno priznanje.
- Prethodne godine proslavljen je veliki jubilej - stogodišnjica rođenja ovog našeg slikara i akademika, a tim povodom, Galerija RIMA je, sa Galerijom SANU, priredila izložbu koja je u prvi plan iznela upravo ovaj segment njegovog stvaralaštva - ističe Sofija Milenković, kustos RIME. - Mihailovićevom ekspresivnom slikarskom temperamentu je u Parizu pogodovao slobodniji lirski izraz. Stupivši na novu, razvijenu umetničku scenu, u samo središte evropskih likovnih zbivanja, umetnik se susreće sa mnogovrsnim strujanjima apstraktnog slikarstva koja su mu do tada bila nepoznata. Pariz je bio središte burnih umetničkih zbivanja, a pluralni karakter internacionalne umetničke scene odražavalo je bujanje različitih vidova apstraktnog slikarstva - od tradicionalne geometrijske, preko mnoštva individualnih pristupa lirskoj apstrakciji, do tašizma i enformela, a održan je i niz značajnih izložbi kojima su promovisani novi vidovi i varijante apstraktne umetnosti.
Damari megapolisa
NA izložbi u Nišu predstavljena su dva istoimena monumentalna platna Njujork, od kojih prvo, nastalo 1962. godine, morfološki i dalje ostaje u oblasti apstraktnog pejzaža, dok drugo, naslikano dve godine kasnije, ukazuje na ponovni povratak figuri, a obrisi grada postaju iznova prepoznatljivi - otkriva Milenkovićeva. - Iako različitim likovnim jezikom ispoljena, uznemirujuća atmosfera se pri prvom susretu sa delima jasno doživljava, odražavajući Mihailovićev snažnan temperament, urbani mentalitet i ekspresivni karakter, u sadejstvu sa sumornim doživljajem sveta, kojeg se napuštanjem Beograda 1952. godine nije sasvim oslobodio.
Prve samostalne izložbe u novoj sredini imao je već 1953. u galeriji Marseille i knjižari Paul Morihien, što je dovelo do poznanstva i saradnje sa uglednim galeristom Rudijem Augustinčićem i galerijom Rive Gauche. Tu prvi put izlaže sa poljskim umetnikom Marjanom 1957. godine, a potom 1959. sa holandskim slikarom Bramom Bogartom. Za Mihailovićevo pozicioniranje na tamošnjoj umetničkoj sceni presudna je bila saradnja sa Žanom Polakom, vlasnikom prestižne galeriju Ariel, u kojoj Mihailović samostalno izlaže od 1960. godine. U ovom periodu nastaju i za njega tipični apstraktni pejzaži, a ovaj pojam je prvi put, u kontekstu Mihailovićevog stvaralaštva, kod nas upotrebio profesor Ješa Denegri i to povodom prve retrospektivne izložbe u Umetničkom paviljonu "Cvijeta Zuzorić" 1981. godine. Foto Galerija Rima
- Transponovanje ličnog doživljaja posmatranog predela, toposa ili fenomena iz prirode, na Mihailovićevim platnima se odvija kao "događaj-prizor", u samom središtu ili prostirući se dijagonalno preko prostrane površine platna - objašnjava kustoskinja "Rime". - Umetnik je govorio da poseduje "specijalni senzibilitet za prostor", a time i svetlost, što se ogleda u načinu na koji posredstvom belih gestova formira zrakove koji prodiru iz tamnih i zagasitih tonova, najčešće "naturalističkih" boja, i čine da slika "evocira mogućnost nekog blago produbljenog trodimenzionalnog prostranstva". Predmetne odrednice Mihailovićevih apstraktnih pejzaža se u svesti posmatrača javljaju tek naknadno, posredstvom naziva slika ("Roj", "Kašmir", "Medon", "Zbeg"), označavajući najčešće topose i fenomene koji pobuđuju umetnikov duh, podstiču na refleksiju i nagone na stvaranje.