ZASLUŽAN ZA UVOĐENJE SRPSKOG NACIONALNOG DUHA U UMETNIČKU MUZIKU: Na današnji dan rođen Stevan Mokranjac
SVETSKI umetnik sa naših prostora Stevan Mokranjac započeo je svoj život 9. januara 1856. u Negotinu. Još kao dečak ostao je bez oca i tada je naučio šta je siromaštvo. Umetnik izuzetnog talenta i zaljubljenik u muziku naučio je tada i da se bori.
Foto S. M. Jovanović
Prvu violinu kupio je od nekog Roma, a svirao je samouko. Korak po korak njegov talenat se razvijao uz podršku profesora koji su ga voleli. Pevao je u crkvenom horu, što mu je kasnije mnogo pomoglo. Kao član Prvog beogradskog pevačkog društva, 1879. odlazi na Konzervatorijum u Minhenu. Zbog nesuglasica sa direktorom u trećoj godini studija gubi državnu stipendiju, prekida studije i vraća se u Beograd. Godine 1884. postaje horovođa pevačkog društva Kornelije Stanković. Njegovi uspesi, kao horovođe i kompozitora Prve rukoveti i Opela u ge-molu, omogućuju mu da dobije stipendiju i nastavi školovanje 1884. u Rimu, kod Parizotija, a od 1885. do 1887. na Konzervatorijumu u Lajpcigu. Od 1887. do 1900. radio je i kao nastavnik muzike u Prvoj beogradskoj gimnaziji i Prvoj niškoj gimnaziji „Stevan Sremac“ a od 1901. kao predavač pojanja u Bogosloviji.
Zajedno sa Stanislavom Biničkim i Cvetkom Manojlovićem osnivač je prve stalne muzičke škole, čiji je direktor bio do svoje smrti. Njegovom zaslugom osnovan je prvi gudački kvartet u Srbiji. Godine 1906. izabran je za dopisnog člana Srpske kraljevske akademije.
Mokranjčeva najpoznatija dela su Rukoveti – petnaest spletova pesama zasnovanih na folklornim motivima iz različitih delova Srbije, Bosne, Makedonije, Bugarske, Primorski napjevi, kao i muzika za pravoslavna bogosluženja: Opelo u fis-molu, Tri statije, Tebe Boga hvalim, Veličanije Svetom Savi… Značajni su njegovi zapisi narodnih pesama i igara sa melodijama iz Levča, kao i dve značajne zbirke zapisa sa srpskim crkvenim napevima: Osmoglasnik i Strano pjenije.
Beograd je napustio 1914. godine i preselio se u Skoplje kako bi izbegao Prvi svetski rat, a ubrzo potom kompozitor koji je zaslužan za uvođenje srpskog nacionalnog duha u umetničku muziku je umro. Ovog 28. septembra biće obeleženo 110 godina od njegove smrti. Mokranjčevo poslednje delo je „Neotpevana pesma“.