RUKA JE JOŠ VEŠTIJA OD RAČUNARA: Izložba "Arhitekta kao crtač i slikar" u Galeriji nauke i tehnike SANU
U ERI kada računarski programi i kompjutersko projektovanje potiskuju u drugi plan autorske, ručno izrađene arhitektonske crteže, izložba "Arhitekta kao crtač i slikar" Slobodana Maldinija i Sofie Lancoš Maldini, koja će biti otvorena u utorka, 26. decembra, u 18 časova u Galeriji nauke i tehnike SANU, afirmiše crtež i sliku kao izvorni, najznačajniji likovni izraz u ovoj oblasti stvaralaštva. Ne samo u prošlosti, ističu autori, već i u budućnosti.
Foto privatna arhiva
Postavka je rezultat višedecenijskog prikupljanja crteža, skica, krokija, pisama i fotografija poznatih srpskih i svetskih arhitekata i likovnih umetnika, a prve skice Slobodan Maldini dobio je na poklon davne 1977. za vreme studijskog boravka u Italiji. Kolekciju je, potom, proširio krokijima izlagača na Pariskom bijenalu 1985, na kojem je i sam učestvovao, kao i crtežima naših velikana, sa kojima je zajednički izlagao na prostorima nekadašnje Jugoslavije.
Pored dela iz ove zbirke u kojoj su danas crteži i dokumenti mnogih slavnih arhitekata, na izložbi će se naći i radovi iz kolekcija Muzeja nauke i tehnike, Muzeja grada Beograda, Fondacije "Milan Zloković", privatnih kolekcija Miloša Vujasinovića, Ninka Radosavljevića, Jovana Mandića, Đure Popovića, Skupštine grada Sombora i mnogih drugih.
- Nekada su arhitekti bili kompletni likovni umetnici - objašnjava Maldini, inače dugogodišnji kolumnista našeg lista, koji se bavi upravo temama iz arhitekture i urbanizma. - Srpski arhitekti aktivni krajem 19. i početkom 20. veka, po pravilu, školovani su u Minhenu, Beču, Parizu, gde su dobijali kompletno obrazovanje uključujući i znanja na polju ostalih likovnih umetnosti. Znali su da slikaju, bili su odlični crtači.
Među tadašnjim poznatim arhitektima, kako navodi, gotovo da nije bilo onog ko nije ostavio dublji trag na polju slikarstva:
- Nažalost, savremeni arhitekti u Srbiji odavno ne pripadaju ovoj grupi umetnika-erudita. Nedovoljno poznajući istoriju arhitekture koja uključuje brojne klasične, renesansne i akademske stilove, pa čak ni istorijsku modernu arhitekturu, savremenici se olako oslanjaju na "poštapalice" koje im donose sve razvijeniji računarski programi. Često postavljamo pitanje da li će uskoro arhitekte zameniti veštačka inteligencija, odnosno, da li će arhitektura kao profesija biti promenjena u korenu.
Figurine Peđe Ristića
NA postavci će biti i minijaturne skice inostranih autora, kao šro su Robert Venturi, Mario Bota, Tadao Ando, Frenk Geri, Džejms Akerman, Aldo Rosi. Pored crteža, čuveni Predrag Peđa Ristić na izložbi je prisutan i figurinama od terakote. Zastupljeni su i članovi grupe MEČ - Mustafa Musić, Dejan Ećimović i Slobodan Maldini. Biće izloženi i krokiji Branislava Brana Mitrovića i Vasilija Milunovića.
U pokušaju da odgovore na to pitanje, autori su se vratili korenima iz kojih su nastala istorijska dela u raznim epohama, a da bi afirmisali arhitekturu kao izvornu "majku svih umetnosti", na izložbi su arhitekte predstavili kao školovane i vešte crtače, slikare, vajare, grafičare.
Pred publikom će se tako naći dela koja se retko predstavljaju, poput rada "Motiv iz Severne Afrike" iz 1884. profesora Velike škole Andra Stevanovića, ili serije akvarela Konstantina Jovanovića iz 1870. na kojima je nekadašnja beogradska džamija. Premijeru će imati i njegovi radovi sa putovanja po Italiji i Švajcarskoj, ali i do danas nepoznate slike tadašnjeg Beograda. Iz 1904. je akvarel - projekat vile u Ulici kneza Miloša 62, Petra Bajalovića, dok je šest godina kasnije nastao crtež legendarnog Le Korbizjea, kada je kao student putovao Srbijom i beležio folklorne motive.
Sombor iz ptičje perspektive
MEĐU autorima posleratne generacije koji su prihvatili modernizam biće zastupljeni Mihajlo Mitrović, Stanko Mandić, Zoran Petrović, Aleksandar Radojević, Slobodan Dragović, Dimitrije Mladenović, Božidar Bata Janković, Aleksandar Stjepanović i drugi, a Maldini posebno ističe remek-delo Branislava Jovina "Sombor viđen očima ptice" iz 1993. godine, impoznatnih dimenzija:
- Autor je, radeći punih godinu dana, nacrtao grad Sombor do takvih detalja kao što su pojedina stabla drveća, pa čak i šupe stambenih kuća.
Dragulj izložbe, ističe Maldini, jesu beležnice iz Nemačke, Nikole Nestorovića iz 1915, kao i njegovi crteži detalja dekoracije za zgradu Beogradske zadruge. Arhitekta Branko Tanazević predstavljen je kao vajar, portretom njegove majke, Milan Zloković svojim remek-delom, projektom Palate Albanija, a Dragiša Brašovan projektom Jugoslovenskog paviljona u Parizu.
- Među posleratnim arhitektima nezaobilazno je ime Nikole Dobrovića, koji je ručno crtao projekat za Generalštab. Aleksandru Deroku je posvećena vitrina sa skicama, crtežima i pismima, a delo Bogdana Bogdanovića je prikazano do danas neviđenim crtežima-projektima za Spomen-groblje žrtvama fašizma u Sremskoj Mitrovici, 1959-1960, koji su decenijama ležali neotkriveni u privatnoj kolekciji - navodi Maldini samo neke od kurioziteta izložbe, na kojoj će se naći radovi pedesetak vrhunskih autora, a do 14. februara pratiće je predavanja, stručna vođenja i javne diskusije.