VIŠE ISTINE NEGO U UDŽBENICIMA ISTORIJE: Knjiga Ani Erno "Godine" daje nam odgovor na pitanje kako smo stigli ovde gde smo

Knjiga je puna promišljanja o jednom dobu i klizavom putu kojim idu i pojedinci i čovečanstvo. I kada piše o sebi, Ernoova piše u trećem licu, mahom kroz fotografije, prvo devojčice sa naočarima, a onda žene, koja svedoči ratovima u Alžiru, Vijetnamu, Iraku, seksualnoj revoluciji, terorističkim napadima ETA-e i grupe Bader-Majnkof, i mnogo kasnije napadu na njujorške Kule bliznakinje. Vešto slika put kojim zapadno društvo iz posleratne bede klizi u fazu blagostanja, i iz nje u konzumerizam, gde ljudi na policama marketa i modnih radnji ne traže robu, već "hranu" da utole glad svoje usamljenosti.

Zbog čega su "Godine" važne i šta ih odvaja od ostalih knjiga koje govore o epohi. Ljubica Pupezin, vlasnica izdavačke kuće "Štrik", primećuje da postoje romani u kojima su obrađeni "veći vremenski blokovi i društvena zbivanja kroz refleksije pojedinačnih junaka ili čitavih porodica kao subjekata i/ili objekata tih istorijskih trenutaka":

- "Godine" pripadaju tom korpusu, ali ne i dobu u kom su takvi romani nastali. Objavljene su 2008, u vremenu u kom nema vremena ni za pisanje, ni za čitanje tzv. velikih priča. Međutim, taj, sada redak, retrospektivni uvid koji ide dalje od juče, deluje kao neophodan da bismo razumeli i, pretpostavljam, podneli ono šta nam se događa. U tom smislu "Godine", koje beleže period od kraja Drugog svetskog rata do početka 2000-tih, mogu da pruže određene odgovore na pitanje koje, sigurna sam, često rezignirano postavljamo: kako smo stigli ovde gde jesmo - kaže Ljubica Pupezin.

Druga stvar koja izdvaja "Godine", jeste to što je u njima promenjena perspektiva društvenog subjekta odnosno društvenog objekta, glavna junakinja i autorka je žena:

- To romanu obezbeđuje originalnost s jedne strane, a s druge, oslobađa glas polovine čovečanstva koji je donedavno bio sasvim utišan ili sasvim ućutkan. Zbog toga su "Godine" jedna od onih knjiga koje omogućavaju da čujemo jedni druge, da bismo se kao ljudi bolje razumeli. Treće, zna se da Ani Erno piše svoj život, njeni po obimu kraći romani, prikazuju pojedinačne događaje ili odnose koji su se zbilja desili, zbog čega se njeno pisanje žanrovski određuje kao autofikcija. Budući da "Godine" uključuju i društvenu dimenziju, žanrovski su određene kao autosociofikcija. Reč je, dakle, o autentičnim i privatnim i javnim činjenicama, o istini. Šta je onda tu fikcija? Ona se odvija upravo u procesu čitanja odnosno interpretacije. U "Godinama" je više istine nego u nekim istorijskim udžbenicima. A važno je to, da se sad vratim vremenu u kojem živimo, jer smo u deficitu sa istinom, u tolikoj meri da nas to dehumanizuje.

Prema prof. dr Nikoli Bjeliću, prevodiocu i predavaču sa Filozofskog fakulteta u Nišu, u pitanju je jedna od najznačajnijih knjiga u Francuskoj, u 21. veku.

- Namerno kažem knjiga, jer se vode diskusije o tome da li je reč o romanu, autobiografskoj ili dokumentarističkoj prozi. A ona je sve to. "Godine" su roman po tome što pripovedaju o intimnom životu jedne žene, njenim nadanjima, usponu, samoosvešćivanju i pronalasku identiteta. Autobiografska proza su zato što je ta osoba o čijem intimnom životu se govori sama autorka. A dokumentaristička zato što paralelno prikazuju najvažnije momente iz istorije zapadnoevropskog društva u poslednjih sedam decenija - kaže Bjelić.

Inovativne su i po narativnom postupku, kako primećuje naš sagovornik, pošto se fragmentarno pripovedanje odvija u dva narativna toka: intimnom i kolektivnom.

- Autobiografsko, intimističko, ili, kako neki kažu, nombrilističko pripovedanje, pripovedanje koje dolazi "iz pupka", danas je vrlo rasprostranjeno i njemu pribegavaju svi, od starleta, političara, pa do velikih pisaca. Zato ono često izaziva otpor među ozbiljnim čitaocima. Međutim, u "Godinama", suprotno većini drugih dela autofikcije, intimni deo, kome je svojstveno prvo lice, ispripovedan je u trećem, čime autorka želi da pokaže da ličnom pristupa sa distance, i to ne samo vremenske, dok za deo koji prikazuje razvoj zajednice koristi prvo lice množine, hoteći time da se identifikuje sa važnim događajima koji su imali uticaj na sve pripadnike kolektiva. Na taj način postiže da kolektivno postaje intimno i lično, a intimno kolektivno, što i uslovljava da kritičari njeno delo tumače kao sociološku autofikciju, odnosno auto-sociobiografsko delo - zaključuje ovaj profesor.