VRAĆANJE SLIKARSTVA IZ NIŠTAVILA: Dela sedmorice vrhunskih domaćih autora na postavci "Nova pregdmetost" galerije Arte
NA izložbi "Nova predmetnost", postavljenoj na dve lokacije Arte galerije (u SKC-u, u Kralja Milana 48, i na Andrićevom venacu 12), do 5. novembra, mogu da se pogledaju radovi Radomira Damnjanovića Damnjana, Branka Miljuša, Radomira Reljića, Dragoša Kalajića, Dušana Otaševića, Peđe Neškovića i Bore Iljovskog.
Foto promo
Svih sedam umetnika, koji su snažne, autentične umetničke ličnosti, povezuje to što su od šezdesetih do osamdesetih godina prošlog veka, pripadali struji koju je kritika opisala kao novu predmetnost. Za njihov rad vezuje se intenzivni kolorit, znak, simbol, predmet, figura, naracija, priča i veliki format. Slike sa ove postavke, uglavnom nastale pre više od pet decenija, sada se nalaze u privatnim kolekcijama, a Arte galerija koja se bavi i izlagačkom delatnošću, pripremila je i opširan izložbeni katalog, pod naslovom "Kolekcionar kao kustos i selektor - Nova predmetnost".
- Nova figuracija u slikarstvu Beogradskog kruga pojavila se oko 1963. godine kao adekvatan pandan opštoj tendenciji obnove figurativizma u evropskom i svetskom slikarstvu - piše u katalogu, u tekstu sa potpisom veterana naše likovne kritike, istoričara umetnosti Đorđa Kadijevića. - Karakteristika našeg slikarstva u duhu te tendencije jeste pre svega u izvesnoj harmoniji između klasičnog osećanja estetske misije likovnog dela, i zahteva koje nova figuracija postavlja slikarstvu po svojoj intenciji.
Imajući u vidu razliku između prvobitne anglosoksonske varijante nove figuracije (za koju je kovanica "pop-art" autentični naziv), i njene evropske, pa u tom smislu i naše varijante, Kadijević naglašava razlike među stilovima nove figuracije u ova dva podneblja. Prema njegovom mišljenju američki pop-art izražava bolnu nemoć da se umetničko delo odbrani od agresije banalnog, utilitarnog industrijskog predmeta koji ga pritiska:
- Evropski umetnik međutim na pomenuti odnos stvar - delo gleda sa radoznalošću punom pakosne zluradosti na račun ustrojstva savremenog sveta. On kao da nasuprot svom američkom savremeniku, polazi od namernog svođenja umetničkog dela na banalni predmet, uživajući u njegovoj detronizaciji.
Iz istorijskog ugla, smatra Kadijević, nova figuracija, rođena je iz revolta prema formalizmu apstraktnog slikarstva.
Ukazivanje na greške sveta
I KAO što savremeni film i ritmovi "je-je" i bit-muzike svode spektar svojih podataka na najaktuelnije i najelementarnije pojave životne prakse, tvrdeći da ništa nije nevažno, ali i da sve može da bude podvrgnuto nonšalantnom i detroniziranom odnosu, humoru i ironiji, novi figurativni oblici proističu iz socijalne i političke angažovanosti umetnika - ističe u katalogu profesorka Irina Subotić. - Oni ukazuju na greške sveta, na relativnost pojmova i pojava i predlažu aktivnije življenje. Svojim kompleksnim izvorima, nova figuracija opravdava teze o prožimanju svih aktuelnih delatnosti koje čovek danas neguje. Tako se sva tri figurativna usmerenja - novi realizam, pop-art i narativna figuracija - javljaju kao velika nastojanja da se razviju humani sadržaji i ne dozvoli opadanje moralne snage ni preovladavanje tehnicističke misli.
- Ali ne u ime pokajničkog vraćanja starom predmetnom iluzionizmu - obrazlaže ugledni istoričar umetnosti. - Negirajući vrednost tradicije ortodoksno realističkog slikarstva, nova figuracija u istoj meri negira i onu slikarsku estetiku koja počiva na nadrealističkom ezoterizmu i "metafizičkoj" ekspresiji predmeta. Pa ipak, izvesno nasleđe, stečeno u eri lirske apstrakcije i nadrealizma, oseća se u plastičnom jeziku nove figuracije. Iako lišen nadrealističkog dekora, predmet - ljudski lik na primer - na slikama predstavnika ovog pravca ima nečeg nestvarnog, gotovo fantastičnog u izgledu, kao da se poput utvare vraća iz ništavila do koga je moderno slikarstvo doprlo u svojoj avanturi.