VOZAREVIĆ U HRAMU NADREALIZMA: Izložba slika i crteža u Modernoj galeriji u Valjevu

Dilema je bila da li Vozarević ima nadrealizma u svom slikarstvu, da li poseduje to magično, da njegova dela budu na zidovima Moderne galerije u Valjevu. S obzirom da se više godina bavim ovom tematikom, odgovorno tvrdim da njegova dela zaista zaslužuju da se nađu u ovom hramu umetnosti posvećenom nadrealizmu odnosno magičnom slikarstvu.

Ovo je juče rekla istoričarka umetnosti Marija Vukajlović, na otvaranju izložbe slika i crteža Lazara Vozarevića, u Modernoj galeriji u Valjevu. Prikazan je 41 rad, nastao od 1951. do 1967. godine, a izložba će trajati do 20. avgusta. Zajednički imenitelj različitih faza njegovog stvaralaštva je razumevanje nasleđa srednjevekovne umetnosti.

- Sve teme iz naše srednjevekovne umetnosti u crkvama i na ikonama mogu se naći na Vozarevićevim slikama – kaže Marija Vukajlović. - Na njegovim slikama nisu stvarne ličnosti nego, kako ih je nazivao, građani jednog sveta kome je i sam želeo da pripada. Isticao je da umetnik to ne može biti, ako nema svoj svet. On je svoj svet izgradio od elemenata koji su činili naš etnos, poreklo. To je kasnije kao profesor Likovne akademije prenosio i svojim studentima. Ono što je magično u njegovim slikama je da su to izmišljene ličnosti koje deluju svojim autoritetom, kao svetitelji sa zidova naših crkava, oni kao svevideći prodiru u našu unutrašnjost, biće.

Lazar Vozarević rođen je 1925. u Sremskoj Mitrovici, a preminuo 1968. godine u Beogradu. Prva saznanja iz slikarstva stekao je u Školi za primenjene umetnosti u Beogradu. Diplomirao je 1948. na Akademiji likovnih umetnosti u Beogradu, u klasi profesora Mila Milunovića, gde je do 1960. godine radio kao docent. Bio je član grupe Jedanaestorica i Decembarske grupe, a tokom šeste decenije prošlog veka i predstavnik enformel slikarstva.

- Vozarević nije samo predstavnik modernizma, on je jedan od onih koji je utirao put tom pravcu, koji je te procese stvarao, a ne sledio – istakla je Vukajlović. - On je jedan od malobrojnih, pored Lubarde, koji je stvorio taj stil, odnosno promenio sintaksu, jezičku strukturu slike posle Drugog svetskog rata i to u vreme kada je zaista bila velika diktatura u umetnosti, od partije nametnuta. Umetnost je morala biti usklađena sa Sovjetskim savezom i tim ideološkim premisama. Nije smelo da se slika u duhu propale i trule umetnosti kapitalizma. Traženo je od umetnika da se pridržavaju tih premisa. To doba se poklapa sa Vozarevićevim radom, kada nije mogao slobodno da slika kako je mogao i želeo, ali je imao sreće.

Marija Vukajlović podsetila je da je njegov mentor na Akademiji bio Milo Milunović, koji je i sam imao iskustva u freskom slikarstvu, tako da je generacijama kojima je predavao preneo ljubav i prema toj, a ne samo srednjevekovnoj umetnosti. Helenističku nit provukao je u modernu umetnost, koja je i sama nastajala time što se inspirisala klasičnim primerima antičke umetnosti.

- Ono što je Vozarević najviše hteo da naglasi i često je pominjao je to da se umetnost sve više približava jednoj istini koja se bavi psihologijom ljudi na naučni način i psihoanalizi – kaže Marija Vukajlović. - To je nešto što je njega inspirisalo, da istraži nesvesni deo ljudske prirode, što je bilo u saglasnosti sa filozofijom egzistencijalizma, koja je sumnjala u sve.