POGLED ISKOSA - Etos i etnos Stoiljkovića

Mala Srbija ima ogromno bogatstvo u umetnicima, od kojih mnogi padaju u zaborav dok stalno pristižu novi. Milivoje Mića Stoiljković je rođen u Kruševcu 1947. i sada je sedamdeset pet godina od njegovog rođenja. Preminuo je 2000. godine. Završio je Višu pedagošku školu - likovnu grupu i istoriju umetnosti na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Bio je član ULUS-a od 1974. godine, dobitnik više nagrada u Jugoslaviji i svetu, a bavio se slikarstvom, crtežom, grafikom i akvarelom. Autor je naše prve knjige o poetici savremenog srpskog figurativnog crteža. Bio je duhovit i oštar u sudovima, među prvima je tvrdio da je Mihail Gorbačov zlotvor koji je srušio jednu imperiju, u vreme kada su se svi radovali propasti komunizma. Osoben i originalan u ponašanju i stvaralaštvu, privlačio je iste takve kolekcionare, najveći broj njegovih dela se nalazi u kolekciji Vuka Babića u Beogradu. Sramno je da se više ne zna za Miću Stoiljkovića niti za još većeg slikara, grafičara i vajara Zorana Miladinovića, kao što je i Vladislav Lalicki pao u zaborav. Mnogi drugi su za savremenu istoriju umetnosti možda zauvek izgubljeni.

Od prvih svojih profesionalnih ostvarenja iz 1974. godine Stoiljković je istrajavao na samosvojnom, negovanom i predanom odnosu prema srpskom nasleđu. Školovan na katedri na kojoj je najjača medievalistika, jedan je od prvih učesnika novog preporoda etnoloških, mitskih i religioznih tema sagledanih u savremenoj likovnoj optici. Zato je i učestvovao na najvažnijoj izložbi te vrste, "Balkanskim istočnicima srpskog slikarstva 20. veka" u Muzeju savremene umetnosti 1994. u Beogradu. Za razliku od nekih naprednih umetnika koji su se od Decembarske grupe do sadašnjih apstraktnih slikara bavili našim nasleđem Stoiljković (ili Mića S. kako se potpisivao) dao je rešenja u domenu figuracije. Na sasvim drugoj strani od nacionalnog kiča, realizma i hiperrealizma svih vrsta, pa i od zavičajnog i intimnog realizma, duhovito, iz pomerene perspektive, sagledavao je iracionalizam u srpskoj tradiciji. Bavio se Vizantijom na fantastičan način, unoseći u radove i draž narodne ekspresije, neke urbane naive, kao što je u gradske prizore uvodio pop-art sa humorom, uvek svestan začaranosti života u balkanskom miljeu.

Osnova njegovog delovanja je crtež. Posle Dragana Lubarde, Stoiljković se uz Branislava Markovića i Stanka Zečevića javlja kao jedini crtač u našoj sredini koji tako visoko vlada tehnikama grebanja, struganja, šmirglanja, ispiranja i nabojavanja, onog finog napadanja podloge, koja se tretira kao epiderm. Nasuprot prisnog stoji svet njegovih heroja, podvižnika, vladara, svetih ratnika, shimnika i bojovnika, ratnički, indoevropski panteon oličen najbolje u Svetom Đorđu, koga je rado prikazivao. Tako Mićina estetika i lično ulazi u etos i etnos.