ČUVAR GRANICE RIMSKOG CARSTVA: Nastavljeno istraživanjanje limesa na arheološkom lokalitetu Ćetaće kod Negotina

Arheolozi, predvođeni dr Vladimirom Petrovićem, naučnim saradnikom na Balkanološkom institutu, i Gordanom Janjićem, muzejskim savetnikom Muzeja Krajine, intenzivno rade na delu građevine za koju se smatra da je štitila pravac prodora neprijateljskih vojnih jedinica dolinom Timoka prema bogatim i čuvenim centralno-balkanskim gradovima Rimskog carstva.

- Ova godina je dala odlične rezultate. Naslućuju se nastavak zidova i dogradnja, možda čak i u više faza. Nalazi koji su se tu pojavili lane sada su definisani kao nalazi keramike iz 4. veka nove ere što nam daje nadu u ono što smo u startu verovali, da imamo objekat koji se tiče rimske utvrđene granice na obali Dunava - kaže Gordan Janjić.

Lokalitet Ćetaće, slažu se arheolozi, bio je svih ovih decenija potpuno zanemaren.

Feliks Kanic je o njemu ostavio podatke zabeleživši ga kao "pravougaono utvrđenje koje je štitilo put i pristup mostu preko reke Timok", a manja iskopavanja u periodu 1958-1960 ostavila su tek oskudna obrazloženja da je to objekat vojnog karaktera, četvorougaone osnove, sa zaobljenim bedemima na uglovima.

- Konstatovali smo da ovde imamo nekoliko faza. Prva i najranija upućuje na zidani rimski fortifikacioni objekat sa masivnim bedemom i masivnom polukružnom kulom, kako nama sad to izgleda. Druga je vezana za period ranog hrišćanstva ili vizantijske obnove kada ovde niču i neki sakralni objekti. Nama se čini da smo ove godine pronašli nešto što bi moglo ličiti na jednu hrišćansku bogomolju u samom utvrđenju koje je nastalo mnogo ranije - ističe dr Vladimir Petrović.

Deo arheološke ekipe su i Aleksandar Tasić, arheolog iz Svrljiga, kao i studenti arheologije Ivan Ilić i Dušan Obradović Aleksandar Veljanović iz Beograda. Sredstva za istraživanje obezbedilo je Ministarstvo kulture i informisanja, uz učešće Muzeja Krajine u Negotinu, a sprovode ga Balkanološki institut SANU i negotinski muzej.

- Svakako najzanimljiviju činjenicu predstavljaju bedemi izgrađeni od šuta i zemlje, što može ukazati na veoma rani karakter ovog utvrđenja izgrađenog na izrazito strateškoj poziciji rimskog limesa. Smatramo da lokalitet Ćetaće ima izuzetno veliki potencijal za buduća arheološka istraživanja rimske dunavske granice. Planirano je istraživanje više manjih sondi ili rovova kako bi se precizno definisale dimenzije utvrđenja i razjasnila horizontalna i vertikalna stratigrafija. Sondažnim iskopavanjem lokaliteta Ćetaće postiglo bi se utvrđivanje starosti i veličine ovog rimskog utvrđenja i naselja - dodaje Janjić.

Lane je na lokalitetu Ćetaće pronađena opeka sa natpisom "koh" od reči kohorta koja je označavala rimsku vojnu jedinicu koja je brojala između 500 i 1.000 vojnika. To upućuje na činjenicu da je ovde branjen ulaz u timočku dolinu, ali i da je u miru na ovom mestu bila i carina.

- Ovaj lokalitet treba dovesti u vezu sa Dortikumom koji se nalazi blizu sela Vrav u Bugarskoj. Te dve građevine su sa obe obale Timoka kontrolisale rečni pravac prema unutrašnjosti Balkana koji ne treba potceniti i koji je najvažniji i najkraći put prema centralnom Balkanu, prema Naisu i dalje prema Egejskom i Jadranskom moru u odnosu na Moravsku dolinu koja je, po mom mišljenju, precenjena kao komunikacioni pravac - zaključuje Petrović.

PRELIMINARNA LISTA UNESKA

LOKALITET Ćetaće je uvršćen u preliminarnu listu Uneska kao jedan od retkih očuvanih rimskih lokaliteta na dunavskom limesu. Zajedno sa lokalitetima "Mora Vagej" u Mihajlovcu, "Egeta" u Brzoj Palanci, "Glamija" u Rtkovu, ali i "Akves" u Prahovu, predstavlja granicu Rimskog carstva, njenu odbranu, ekonomsku organizovanost, pa čak i rudarske aktivnosti u široj oblasti.