KNJIŽEVNA KRITIKA: Tačka sukoba

Autor u knjizi najpre podseća na prvo značenje tog termina, na njegov sadržaj i načine na koje se varvarstvo manifestovalo kroz istoriju ljudskog postojanja, a onda u odnosu na to pokazuje razloge zbog kojih se varvarstvo aktivira i u savremenom čoveku i svetu.

Kao dominantu on ističe tačku gledišta, tj. viđenje visokocivilizovanog, tehnološki naprednog sveta koji sebe doživljava superiornim u odnosu na druge kulture i njene pripadnike. Dakle, tačka sukoba, odnosno pojavljivanja varvarstva, temelji se na nepoštovanju, neuvažavanju razlika. Tako, kaže autor: "Sa stanovišta članova jedne zajednice da je kultura samo ono što oni stvaraju dolazi do rivalstva sa pripadnicima drugih zajednica kao tvorcima drugih kultura kao ne-kulturama. Sukobom se manifestuje stanje razlike u kojem drugo dobija negativno značenje, identično prirodnom kao ne-ljudskom."

Tako, uprkos tehnološkom i materijalnom napretku, nespremni da prihvate razliku, a vođeni sopstvenim interesima, pojedini narodi upravo takvim odnosom prema drugom padaju u varvarstvo. Varvarska sredstva su u civilizovanom društvu latentna i za njima se, kako nam aktuelni trenutak pokazuje, svesno poseže u trenucima krize i smanjene kontrole. Tako nastaju nove stranice varvarske istorije.

Primera varvarstva u svetu kroz istoriju je mnogo, a pobrojaćemo tek neke koje je autor istakao: genocid nad autohtonim stanovništvom drugih kontinenata, Afrike, Azije, Amerike i Australije, kao dominantno obeležje ideologije zapadnoevropskog kapitalizma; ritualno poništavanje drugog u okvirima obnovljenog ustaštva utemeljenog genocidom počinjenim nad Srbima u NDH; radikalno obračunavanje komunista sa svojim političkim protivnicima i klasnim neprijateljima; napad NATO-a na Jugoslaviju 1999. godine kao primer manifestovanja civilizacijskog varvarstva; medijsko varvarstvo koje se odlikuje senzacionalizmom, smišljanjem laži i njihovim prezentovanjem, a koje je potvrda činjenice da je tehnološki razvoj čoveka u obrnutoj srazmeri s njegovom humanošću, o čemu svedoči i digitalno varvarstvo - "individualnopsihološke sklonosti za negativno ponašanje u virtuelnoj realnosti dolaze do izražaja u pogodnom ambijentu interneta i društvenih mreža" itd.

Ova knjiga Bojana Jovanovića je, kao i njegove druge knjige iz oblasti antropologije, izuzetan doprinos adekvatnom sagledavanju uzroka i posledica manifestovanja najvećih negativiteta čoveka i čitavih društava u okviru kulture. S obzirom na to da je objavljena uoči jedne od najvećih svetskih kriza, dobrodošla je kao svakodnevno izuzetno značajno, gotovo udžbeničko štivo.