KNJIŽEVNI KRITIČARI BIRAJU KNJIGU GODINE (4): Bravure jezika u stihu

DUŠKO BABIĆ (Beograd)

1. AGON I MELANHOLIJE, Gorana Raičević ( "Akademska knjiga")
2. ONAMO NAMO, Matija Bećković ("Večernje novosti").
3. OČITAVANjE DUŠE, Ranko Popović (Centar za srpsku kulturu)
4. DECA, Milena Marković ("Lom")
5. NEBO, TAKO DUBOKO, Vesna Kapor (SKZ)

Obimna monografska studija G. Raičević o životu i delu Miloša Crnjanskog, nezaobilazna je u svakom budućem bavljenju delom velikog pisca. Celokupno književno delo Crnjanskog, kao i njegov angažman, sagladani kroz "agone i melanholije" koje su obeležile piščev život. Pesničke i memoarske ispovesti koje se naslanjaju na dve prethodne Bećkovićeve knjige - "100 mojih portreta" i "Mojih 80", čineći tako izuzetno troknjižje, dragocenost pesnikovog opusa i srpske poezije. Pesnički portreti u kojima se pokazuju putevi naše novije istorije, dati u neponovljivim jezičkim bravurama. Knjiga R.Popovića - u osnovi biografija, oplemenjena elementima eseja i romana, u kojoj pisac otkriva puteve i prostore vlastitog duhovnog života kroz knjige koje je voleo i čitao.

Roman u stihovima M. Marković napisan u jednom dahu i u jednoj rečenici. Spisateljica staje pred "grbavo" lice života, pretačući sirove pojedinsti svakodnevlja u ispovest zastrašujuće uverljivosti. Potresna priča V.Kapor o nenadnoj i nagloj smrti jedne devojke, sagledana iz više pripovedačkih perspektiva - poema u prozi sva od čistog bola, govor iz graničnih stanja duše, iz trenutaka kada smrt otkida od života ono što je najlepše i najuzvišenije.

* * * * * * * *

VALENTINA PITULIĆ (Kosovska Mitrovica)

M.Pantić se na zanimljiv i neobičan način bavi piscima koje je čitao ili poznavao, baveći se njihovim životima, snovima, dilemama. Knjiga koja sadrži 39 priča i predstavlja sliku društvenih (ne)prilika u kojem su pisci živeli i stvarali, gde autor, talentom vrsnog pripovedača, vodi čitaoca u tajanstveni svet stvaralačkog čina. U studiji o percepciji Kosovskog boja B.Suvajdžića, u književnosti različitih epoha i društveno-političkih prilika autor, kao odličan poznavalac poetike usmene i pisane književnosti, daje čitaocu na uvid žanrovsku raznolikost i mogućnost dubljeg sagledavanja kosovskih tema. Đ.Sladoje u žanrovski neobičnoj knjizi, nekoj vrsti romana u stihu, oživljava svetove utonule u zaborav. Pesnikovi junaci se kreću u krugu svojih snova, izmešteni u konkretno istorijsko vreme. Oni imaju specifičan odnos prema zavičaju, nostalgično sećanje na ljude i događaje, snove i zablude.

Roman D. Lakićevića je neobično koncipirana, slojevita priča, čiji se likovi kreću u lavirintu sopstvenog zamka, kao simbola zatvorenosti, ali u isto vreme i simbola slobode. Zanimljiv roman koji nudi susret sa različitim svetovima, sagledan sa različite tačke gledišta i odnosa mi/oni koji ga čini višeznačnim. U svomm romanu A. Anušić se bavi problemom manifestacije zla u ratnom vihoru tokom raspada Jugoslavije. Pisac prati likove koji su na ivici egzistencije, izmešteni iz svog prirodnog staništa, daleko iz svog doma i sigurnog utočišta.

* * * * * * * *

JELENA S. MLADENOVIĆ (Niš)
1. SRNEĆA LEĐA, Ana Marija Grbić("Geopoetika")
2. DECA, Milena Marković ( "Lom")
3. O SADAŠNjOSTI I SEDATIVIMA, Petar Matović(KCNS)
4. USPAVANKA ZA GRDODRUSA, Stana Dinić Skočajić
(NB "Stefan Prvovenčani")
5. AUTOHIPNOZA, Đorđe Despić ( NB "Stefan Prvovenčani")

Godinu 2021. otvorila je zbirka stilski izbrušenih kratkih priča A.M. Grbić, mozaik sudbina u precizno komponovanoj galeriji likova, vešto uhvaćenih u odsudnim trenucima, nepošteđenih emocionalne distance pripovedačkog trećeg lica, za kojim vapi savremena srpska proza. Poema M.Marković, njeno enfant terrible, njen curriculum vitae, prevazilazi žanrovske uzuse, prati sklonosti čitalaca našeg podneblja ka dugim epskim stihovanim oblicima i predstavlja potresnu ispovednu priču o (ne)biranim srodstvima. Zbirka P. Matovića lirskom prefinjenošću raseca svakodnevicu, slika naše stare i "nove realnosti", ne bi li se u rascepu otkrila neophodna toplina i vera u lekovitost stiha.

Poezija S.D. Skočajić, takođe snažno ukorenjena u našem vremenu, premerava raspone strahova, ali jednako smelo i mogućnosti pobuna. Ovaj predlog za čitanje završavamo zbirkom Đ.Despića i još jednim podsećanjem na snagu sećanja, ne samo kao kolektivnog već i kao individualnog čina, permanentnog susreta sa vlastitošću, koji dugujemo sebi samima.

* * * * * * * *

ZORAN JEREMIĆ (Užice)
1. DECA, Milena Marković ("Lom")
2. O SADAŠNjOSTI I SEDATIVIMA, Petar Matović(KCNS)
3. AGON I MELANHOLIJA, Gorana Raičević ("Akademska knjiga")
4. DOPISIVANjE SAMOĆE, Miljko Mitrović ("Konder")
5. MOKRINSKE HRONIKE, Srđan Tešin ("Arhipelag")

Nemilosrdno realističan roman/poema M.Marković, njegov antiliričan, brutalan, ogoljen i nepatetičan jezik, pomera poetičke granice i preosmišljava bolna pitanja lične ili opšte istorije. Ne menjajući rezonancu lirskog glasa i prepoznatljiv poetički lik na mapi savremenog srpskog pesništva, P. Matović proširuje sugestivni, refleksivno-diskurzivni iskaz o rasulu, prisnosti i otiscima osvojenog egzistencijalnog prostora.Utemeljena na pažljivo odabranoj dokumentarnoj građi, metodološki dosledna, uzorna u komentarima koji zahtevaju, danas tako retku, meru etičke istrajnosti u profesionalnom radu, monografska studija G.Raičević predstavlja pouzdan i inspirativan dijalog sa književnim nasleđem.

U "bašlarovski odsanjanoj" zbirci pesama M.Mitrovića, svedenog izraza i specifičnog ritma na tragu nastasijevićevske maternje melodije, otvaraju se predeli onostranog i snovidnog, prožimaju se davnašnje i današnje epifanije pesnika koji predano neguje visoku meru misaonosti i osećajnosti. U nostalgičnim slikama širokog emocionalnog raspona i gorkohumorne intonacije, na tankoj liniji razdvajanja priče i stvarnosti, zavidnom pripovedačkom veštinom S.Tešin ispisuje hroniku pronađenog/izgubljenog vremena jedne mladosti.