PRVI SRPSKI ETNO-FILM U ZAMKU MINIĆA: "Novosti" u selu Majdevo kod Kruševca, u velelepnom zdanju čuvenog veleposednika i sveštenika

Bilo je to mesto gde je 1911. godine snimljen zvanično prvi srpski etnografski film, a kamere nikog drugog do velikog sineaste Luj de Berija usnimile su venčanje Branislave Minić, sinovice popa Mihajla i inženjera Dimitrija Todorića. Filmski zapis majdevskog veselja na imanju Minića pronađen je u Bečkoj filmskoj arhivi pod nazivom "Jedna seoska srpska svadba" i smatra se prvorazrednim dokumentom o srpskim običajima i tradiciji.

Producent filma, kao što je poznato, bio je Svetozar Botorić, porodični prijatelj, politički saradnik domaćina,beogradski hotelijer i vlasnik bioskopa u Hotelu "Pariz" na Terazijama. Danas je celo imanje, trajno sačuvano u dokumentarnoj riznici Jugoslovenske kinoteke, zaključano.Naslednika znamenitosti je mnogo, a zamak izuzetnog graditeljskog nasleđa trebalo bi da verovatno dobije status objekta od posebnog značaja za kulturu.

- Mihajlo Minić (1864-1925), sveštenik i veleposednik, bio je i predsednik kruševačke Okružne banke nakon oslobođenja u Prvom svetskom ratu, višestruki radikalski kandidat na izborima Rasinskog sreza - kaže, za "Novosti", Aleksandar Miletić, istoričar umetnosti. - Bliske odnose održavao je sa porodicom Karađorđević, ponajpre sa kraljom Petrom Prvim i njegovim naslednikom Aleksandrom Prvim. Po kazivanju, ove veze datiraju od vremena kada je Petar, kao knežević, u Srbiji boravio pod imenom Petar Mrkonjić. Od obrenovićevskih vlasti,pop Mihajlo je budućeg kralja mesecima krio na svom majdevskom imanju.

Kao čovek od imena i uticaja, dodaje Miletić, u Majdevu je podigao crkvu posvećenu Svetoj Petki, na svom imanju i o svom trošku, kao i danas porušenu školu sa učiteljskim stanom.Bio je donekle i kontroverzna politička figura, a prepisivala mu se afera seče velike manastirske šume od 1.700 hektara u Nauparu o čemu je pisala tadašnja štampa.

- Politički je bio aktivan kao član Radikalne stranke i u nekoliko skupštinskih saziva bio narodni poslanik - predočava Miletić.

- Blizak Stojanu Protiću, radikalskom prvaku, takođe poreklom iz Kruševca, više puta se otvoreno suprotstavio Pašiću, a jednom navodno sa njim i potukao. Žestoke naravi, prilikom jednog od svojih vatrenih govora u skupštini teško je povređen kada ga je tupim predmetom udario u glavu poslanik suprotstavljene strane.

Pop Minić bio je među narodnim poslanicima koji su se na poziv kraljevske Vlade okupili na Krfu 1916. godine, gde je Narodna skupština nastavila svoj rad. Zna se da je potom boravio u Solunu i uzgajao kupus za vojne potrebe. Septembra je izvestio porodicu da su sve izbeglice iz Majdeva, kao i njegova porodica u izgnanstvu, zdravi i živi.

U Majdevu je, međutim, pri povlačenju srpske vojske prema Albaniji u opštem metežu koji je nastupio, grupa vojnika upala na imanje, poharala ga i spalila velelepnu kuću. Više od 3.000 knjiga iskoristili su za loženje rakijskog kazana. Osim Svetog pisma, malo šta je sačuvano iz kuće. Za sve štete načinjene na imanju tokom rata, pop Minić potraživao je 9.488.000 dinara. Dom je obnovio, a na zdanju, kao sećanje na Solun, istakao ornament u formi kupusove glavice. Nekadašnja lepota zdanja samo se naslućuje.

NEPOZNATI ARHITEKTA

ZAMAK popa Minića umnogome podseća na dva objekta u Kruševcu. Jedan je pripadao advokatu Milutinu Veljkoviću, a drugi arhimandritu Ilarionu Vesiću, profesoru i rektoru Prizrenske bogoslovije. Pretpostavlja se da su sva tri objekta delo istog, nepoznatog arhitekte.