DELIMA ZADUŽIO I DRUŠTVO I DRŽAVU: Knjiga "Čedomir Popov - intelektualna biografija"

On nije bio samo istoričar, univerzitetski profesor i pisac mnogobrojnih radova iz evropske i srpske istorije novog veka, već i leksikograf, enciklopedista, akademik SANU i predsednik Matice srpske, diskretno prisutan u javnom životu od sredine hiljaduosamstotih godina. Popov je nesvakidašnji intelektualac koji je svojim profesionalnim i javnim angažmanom umnogome prevazišao uske disciplinarne granice istorijske nauke, a njegovo delo postalo je sastavni deo srpske kulture.

Sve ovo podstaklo je istoričara prof. dr Mihaela Antolovića na istraživanja višeslojnosti njegovog dela, kao i osobenosti njegove pojave u srpskoj istoriografiji.

Tako je nastala knjiga "Čedomir Popov - Intelektualna biografija" koju je objavila Matica srpska.

Antolović je u knjizi sagledao činioce koji su uticali na formiranje naučne ličnosti Čedomira Popova, kao i kakva je bila konceptualna osnova srpske i jugoslovenske istoriografije kada je u nju stupio ovaj ugledni istoričar. Autora knjige "Čedomir Popov" je interesovalo i koje je intelektualne uticaje sledio formirajući vlastito teorijsko-metodološko stanovište, na koji način je opredeljivanje za marksističku teoriju društva uticalo na njegov pristup istorijskom istraživanju i na koncepciju Opšte istorije novog veka, predmeta koji je predavao pune tri decenije. Čitaoci će saznati i kojim idejama se Popov, kao intelektualac, rukovodio tokom godina jugoslovenske krize, raspada zajedničke države i "ratova za jugoslovensko nasleđe".

- Popov nije vodio dnevničke beleške i nije napisao sećanja na svoj život - piše Antolović. - Nije pridavao posebnu važnost čuvanju lične prepiske, niti se bavio političkom publicistikom. Zato se ova knjiga zasniva na novinskim intervjuima i člancima, zatim na istoriografskoj, sociološkoj i politikološkoj literaturi ili publicistici. U rekonstrukciji pojedinih biografskih pojedinosti, kao i detalja koji su sačinjavali karakterističnu "sliku sveta" Popova, korisni su bili podaci koje sam dobio od Jelene Popov, kao i njegov lični fond koji se čuva u Rukopisnom odeljenju Matice srpske.

O BUDUĆNOSTI JUGOSLAVIJE

- NAKON prvih višestranačkih izbora u Sloveniji i Hrvatskoj, na kojima su pobedile izrazito nacionalističke, antijugoslovenske i antikomunističke orijentacije, Popov sredinom maja 1990. više nije gledao sa optimizmom na budućnost Jugoslavije - piše Antolović.

- Prosuđivao je o sudbini Jugoslavije i početkom 1991, smatrajući da ujedinjavanje evropskih nacionalnih država na demokratskim osnovama predstavlja "glavnu tendeciju" na kraju 20. veka. Govorio je da Jugoslavija izvan toga procesa i izvan te tendencije ne može da ostane i izražavao bojazan da bi, zbog unutrašnjih odnosa, cena njenog pristupanja EEZ mogla da bude "preskupa" i da bude plaćena "novcem, krvlju i slobodom".

SVEDOK ODBRANE MILOŠEVIĆA

POPOV je kako navodi Mihael Antolović, bez dvoumljenja prihvatio poziv da se kao svedok odbrane pojavi na procesu protiv Slobodana Miloševića u Haškom tribunalu.

- Dokazavši da je "velika Srbija" predstavljala mit koji su konstruisali njeni protivnici, Popov je sa dozom ironije zapitao tužilaštvo: "Koliko Srbija treba da bude mala, da ne bi bila velika?" Na osnovu materijala pripremljenog za svedočenje, Popov je nekoliko godina kasnije objavio knjigu "Velika Srbija, stvarnost i mit" - napisao je autor intelektualne biografije Čedomira Popova.