IN MEMORIAM - BORAC ZA SRPSKI JEZIK I ĆIRILICU: Akademik Predrag Piper (1950-2021)

Rođen je 20. avgusta 1950. u Beogradu, gde je započeo osnovnu školu, a dovršio u Sremskoj Kamenici.

Gimnaziju je završio u Novom Sadu, potom upisao studije slavistike na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu i diplomirao 1973. Postdiplomske studije završio je na Filološkom fakultetu u Beogradu 1975, a doktorirao na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu 1981. Nastavničku karijeru započeo je kao asistent na istom fakultetu 1974. i docent 1983. U međuvremenu je bio lektor srpskohrvatskog jezika na Univerzitetu "Lomonosov" u Moskvi. Za vanrednog profesora na Filološkom fakultetu u Beogradu izabran je 1989, a za redovnog 1991. Predavao je još i na univerzitetima u Moskvi, Petrogradu, Voronježu, Ivanovu, Seulu, Saporu, Zadru, Nišu, Skoplju i Ljubljani. Za dopisnog člana SANU izabran je 2003, a za redovnog 2012. godine. Takođe, od 2015. godine bio je član Makedonske akademije nauka i umetnosti. Bio je sekretar Odeljenja jezika i književnosti SANU od 2013. do 2018, kao i član Predsedništva SANU. U Akademiji je bio član više odbora, a rukovodio je dvama; bio član uredništva nekoliko njenih publikacija. Takođe, bio je stalni član Matice srpske i njenog Odeljenja za književnost i jezik, u kojoj je vodio više značajnih projekata, između ostalog, bio je i potpredsednik Uređivačkog odbora Srpske enciklopedije.

Kao rusista i slavista akademik Piper je bio šef Katedre za ruski jezik i književnost Filozofskog fakulteta u Novom Sadu i upravnik Katedre za slavistiku Filološkog fakulteta u Beogradu. Stekao je ugled jednog od najznačajnijih slavista koje su Srbi imali i bio jedan od vodećih slavista u svetu slavistike danas. U jednom periodu bio je potpredsednik Međunarodne asocijacije predavača ruskog jezika i književnosti, kao i dugogodišnji član Komisije za proučavanje gramatičke strukture slovenskih jezika pri Međunarodnom komitetu slavista, a od 2009. do 2013. njen predsednik. Za veliki doprinos srpskoj i svetskoj slavistici dobio je nagradu Slavističkog društva Srbije "Radovan Košutić", ali i priznanje u Rusiji.

Ništa manje nisu zasluge akademika Pipera ni u izučavanju srpskog jezika. Predmet njegovog zanimanja bili su sintaksa, semantika i leksikologija, te teorija jezičke kulture. Kao široko obrazovan slavista sa uvidima u najnovija kretanja u svetskim slavističkim centrima, i uopšte u lingvističkim istraživanjima u svetu, Predrag Piper je u srpsku nauku o jeziku unosio nove teme i teorijsko-metodološke pristupe. Pored individualnih istraživanja u oblasti srpskog jezika, učestvovao je i u više značajnih kolektivnih projekata na univerzitetima u Novom Sadu i Beogradu, u SANU, Institutu za srpski jezik SANU, Matici srpskoj. Da pomenemo neke rezultate tih projekata: "Sintaksa savremenoga srpskog jezika: prosta rečenica" (koautor) 2005 - nagrada "Pavle Ivić", "Normativna gramatika srpskog jezika" (2013. i kasnije) sa akademikom Ivanom Klajnom - nagrada "Pavle i Milka Ivić", "Sintaksa složene rečenice u savremenom srpskom jeziku" (koautor i redaktor) 2018. "Asocijativni rečnik srpskog jezika" (koautor) 2005.

Akademik Predrag Piper se teorijski bavio jezičkom politikom. Da se ovom problematikom ozbiljno namerava baviti najavio je svojom knjigom "Srpski između velikih i malih jezika" (tri izdanja), studijama "O strategiji jezičke politike u Republici Srbiji", "Srpski jezik kao predmet jezičkog planiranja" i dr. Bio je član Odbora za standardizaciju srpskog jezika i njegove Komisije za odnose s javnošću i rešavanje neodložnih pitanja, takođe član i jedno vreme predsednik Odborove Komisije za sintaksu. Ostaće zapamćen kao jedan od najagilnijih boraca da srpski jezik i ćirilica u državi dobiju status koji treba da imaju kao nacionalni jezik i pismo i temeljni činioci srpskog nacionalnog i kulturnog identiteta.

Akademik Predrag Piper je bio član uređivačkih odbora ili urednik velikog broja zbornika i časopisa u zemlji i inostranstvu. Bio je glavni urednik Zbornika Matice srpske za slavistiku u Novom Sadu i Južnoslovenskog filologa u Beogradu. Značajan doprinos srpskoj nauci o jeziku dao je i kao pedagog i u izgrađivanju naučnog podmlatka; pored osnovnog rada bio je mentor u izradi većeg broja doktorata u slavistici i srbistici. Takođe, dugi niz godina učestvovao je u organizaciji naučnih konferencija i kongresa nacionalnog i međunarodnog značaja.

O blistavoj naučnoj i pedagoškoj karijeri akademika Pipera svedoči i njegova ogromna bibliografija - čak sa 198 posebnih publikacija, među kojim su 31 monografija, univerzitetski priručnici, bibliografije i priređena izdanja, te neobično veliki broj udžbenika i priručnika za osnovnu i srednju školu, te preko 400 studija, članaka, prikaza i sl.

Smrću akademika Predraga Pipera srpska nauka o jeziku izgubila je jednog o najvećih svojih poslenika današnjice, a njegove kolege dragog prijatelja, uzorno kooperativnog saradnika i saborca u svim vidovima rada na poslovima iz domena nauke o jeziku.