POGLED ISKOSA: Slikari nove predmetnosti

Predstavljene su slike iz šezdesetih godina Radomira Damnjanovića Damnjana, Branka Miljuša, Radomira Reljića, Dragoša Kalajića, Dušana Otaševića, Peđe Neškovića i Bore Iljovskog. Reč je o vrhunskim likovnim dostignućima, slikama većeg galerijskog formata, iz domaćih kolekcija. Ta dela sa istorijskom dimenzijom, drugačija su od svega što sada nastaje na likovnoj sceni. U ostvarenjima savremenih fantasta, realista i slikara apstrakcije nema pre svega u toj meri najplemenitijeg duhovnog sastojka, kvintesencije koju zovemo "čista likovnost". To znači i da je na ovim više od pola veka starim tvorevinama prisutan pravi slikarski nerv i ma koliko one zadirale u ljudsku figuru na njima nema ničeg ilustrativnog ili samo zanatskog, što su savremeni hiperrealisti doveli do paroksizma. Promiču na slikama ovih sedmoro vrhunskih stvaralaca humor, provokacija i revolucionarni duh (levi i desni - kao kontrarevolucija i pripadništvo Crnoj internacionali).

Nema na njima, međutim, dosetke, cinizma, banalnosti i slavljenja estetike ružnog - što u osnovnom smislu određuje umetnost posle osamdesetih godina prošlog veka. Trenutak u kome su nastale bio je najuzbudljiviji u zadnjih sto godina - vreme oko 1968. godine toliko je bogato i sadržajno da ga u estetskom, intelektualnom, dizajnerskom i muzičkom smislu ni do danas nismo iscrpli. Zato je slikar, profesor i teoretičar Vladislav Šćepanović sa pravom primetio da je mnogo zanimljivije istraživati dvadeseti umesto dvadeset prvog veka, doba senilnosti, dosade, zamornog recikliranja i totalitarnog zaposedanja scene od strane neokonceptualista. Šezdesete su bile godine nezapamćenog poleta kontrakulture i alternativnih stilova života i stvaralaštva koji po svom humanizmu nikada docnije nisu nadmašeni. Iz tog duha slobode dolaze i ovakve simboličke predstave, pregnućem uvek nove i sveže Galerije Arte.

Kako piše Jana Milosavljević u katalogu ove izložbe, to što su stvarala ova sedmorica slikara, bez ikakve namere da se povežu u grupu, izraslo je na iskustvima ali i nadrastanju sukoba apstraktne umetnosti, enformela, geometrijske apstrakcije Decembarske grupe i fantastike Mediale. Nove pojave u slikarstvu označene su kao nova figuracija, nova narativnost, nova slika, nova realnost predmeta, novi simbol i u jednom vidu te umetnosti, u Engleskoj i Sjedinjenim Američkim Državama, kao pop-art.

Verovatno je najbolje određenje dao Jerko Denegri - nova predmetnost. Ono, međutim, podseća na termin sličnog povratka figuraciji u Nemačkoj uoči Drugog svetskog rata, poznat kao Neue Sachlichkeit. Treba isto tako biti svestan da je davanje kratkih a krajnje sadržajnih definicija pokreta i stilova najteže u domenu pisanja o umetnosti.