BRIGA O JEZIKU: XIX kongres Saveza slavističkih društava Srbije

Predsednik Programskog odbora XIX nacionalnog kongresa slavista bila je prof. dr Rajna Dragićević, predsednik Saveza slavističkih društava Srbije, a predsednik Organizacionog odbora Kongresa bio je prof. dr Veljko Brborić.

Organizatori Kongresa bili su Savez slavističkih društava Srbije i Filološki fakultet Univerziteta u Beogradu.

Održana su tri plenarna predavanja na svečanom otvaranju Kongresa, dva plenarna predavanja na svečanom zatvaranju Kongresa i osam sekcija na kojima je pročitano po deset referata. Drugog dana Kongresa organizovana su dva okrugla stola "Aktuelni problemi nastave srpskog jezika i književnosti i "Aktuelni problemi nastave slovenskih jezika u Republici Srbiji sa po tri uvodna izlaganja i diskusijom. Trećeg dana Kongresa održana je izložba knjiga slavističkih institucija, a zatim i predstavljanje izdanja Saveza slavističkih društava Srbije, Društva za srpski jezik i književnost Srbije, Slavističkog društva Srbije, Matice srpske, Instituta za srpski jezik SANU i Međunarodnog slavističkog centra. Učesnici Kongresa bili su slavisti zaposleni u školama, na fakultetima i institutima širom Srbije.

Na zatvaranju Kongresa prof. dr Rajna Dragićević izložila je zaključke i glavna zapažanja o kojima se raspravljalo tokom Kongresa.

Zaključci i zapažanja sa XIX kongresa slavista

Od opštih tema u vezi sa srpskim jezikom najviše se raspravljalo o tzv. rodno osetljivom jeziku.

Učesnici kongresa složno su stali protiv obligatornosti upotrebe tzv. rodno osetljivog jezika i bilo kakvog uplitanja ideologije u normu srpskog standardnog jezika.

Pažnja učesnika bila je posvećena i pitanjima nastave Srpskog jezika i književnosti, kao i obrazovanja uopšte.

Istaknuto je da se motivacija i pažnja učenika dramatično smanjuje iz generacije u generaciju.

Ukazano je na sve veću potrebu za informatičkim (digitalnim) alatima i informaciono-komunikacionim tehnologijama u nastavi i nauci.

Skrenuta je pažnja na značaj vizuelizacije nastavnih sadržaja kojima bi se oni približili učenicima.

Ukazano je na značaj igre i humora u nastavnom procesu.

Naglašena je potreba za izradom školskog rečnika jer su postojeći opisni rečnici učenicima nerazumljivi i skoro neupotrebljivi.

Velika pažnja posvećena je značaju projektne nastave, pod kojom se podrazumeva udruživanje učenika prilikom izrade zajedničkih, obično interdisciplinarnih projekata, povezivanja više različitih naučnih i umetničkih oblasti, polja i disciplina.

Skrenuta je pažnja na značaj međunarodnih projekata i umrežavanja nastavnika i učenika iz Srbije, regiona i sveta putem internet platformi.

Ukazano je na važnost i urgentnost institucionalnog i ličnog angažovanja na očuvanju, nastavi i promociji srpskog jezika i književnosti u inostranstvu.

Istaknuta je potreba da se poveća broj časova Srpskog jezika i književnosti u osnovnim i srednjim školama (da bi se nastavni programi mogli u celosti realizovati).

Postoji potreba za reorganizacijom obaveznih i izbornih predmeta u osnovnoj školi, putem kojih bi se mogao povećati i broj časova srpskog jezika, što bi dovelo do uspešnije realizacije nastavnih sadržaja, ali i do razvoja čitalačkih kompetencija.

Čini se potrebnim da se u okviru okruglog stola ponudi diskusija povodom novina u programima književnosti u nastavi osnovnih i srednjih škola, a posebno povodom toga koliko su određena književna dela po temama, motivima, stilu, problemima kojima se bave odgovarajuća za uzrast kojem su namenjena, kao i koliko u nekim periodima obrazovanja u odnosu na postojeće programe nedostaju dela koja bi još više podsticala stvaralačke kompetencije učenika i generalno pozitivnije sagledavanje sveta.

Predloženo je da se organizuje stručni skup o takmičenjima iz srpskog jezika i književnosti (sa podtemama kao što su metodika i metodologija izrade testova, rad nastavnika na pripremi učenika za takmičenje, praćenje rezultata nagrađenih učenika nakon takmičenja itd.

U vezi sa univerzitetskom nastavom, primećeno je sledeće:

Rasprava se vodila o razlozima koji su doveli do dramatičnog pada broja studenata na katedrama za srpski jezik u celoj Srbiji.

Metodika univerzitetske nastave je veoma zapostavljena i treba je razvijati.

Primećeno je da je ozbiljno narušeno dostojanstvo doktorskih studija i doktorskih disertacija i da su preko potrebne ozbiljne reforme u toj oblasti.

Učesnici su raspravljali i o situaciji u vezi sa drugim slovenskim jezicima.

U vezi sa slovenskim jezicima u Republici Srbiji predloženo je da država osmisli strategiju u vezi sa nastavom stranih jezika, kako se ne bi forsirali neki jezici na štetu drugih.

Istaknuti su različiti oblici problema u međunarodnoj saradnji zbog rusko-ukrajinskog sukoba.