POGLED ISKOSA - Javorov muzej

Vremeplov otvorene slike. Gradski muzej Vršac i Javor Rašajski". Reč je o originalnoj zamisli predstavljanja slikara i crtača iz Banata Javora Rašajskog (Vršac, 1946) i pojedinih od ključnih dela iz kolekcije vršačkog muzeja. Krajnje je bizarna činjenica da on kao jedan od najvećih živih vojvođanskih umetnika, zasigurno najveći crtač koga je Vojvodina ikada imala, uopšte nije prihvaćen u svojoj sredini, pa u rodnom gradu u kome njegova porodica živi od sedamnaestog veka nije mogao da obeleži pre koju godinu jubilej sedamdeset pet godina života i pedeset godina rada. Isto tako ne može već decenijama da dobije izložbu ni u jednoj uglednijoj vojvođanskoj galeriji niti da postane član ULUV-a. Zato su mu sva vrata beogradskih galerija otvorena i član je ULUS-a. Javor je sin Rastka Rašajskog, umetnika, arheologa i direktora Gradskog muzeja u Vršcu, po nekim mišljenjima najbogatijeg srpskog muzeja po broju od 250.000 eksponata. Javor je takođe bio direktor te institucije i pod njim je ona cvetala, imala obimnu izdavačku delatnost, a sada tavori, duhovno i finansijski uništena. On je odrastao u tom muzeju, rano se upoznao sa njegovim blagom, stare slike su ga privukle likovnoj umetnosti, a preparirani primerci ptica odredili njegovu drugu trajnu ljubav. Osim što je uspešan slikar postao je i naš najbolji ornitolog. Rašajski je ornitologijom ozbiljno počeo da se bavi od završene srednje škole. Napisao je oko 15 knjiga o pticama. Objavljene su kod velikih izdavača ("Prometej", Matica srpska, "Laguna").

U domaćim i svetskim časopisima objavio je 22 naučna rada. Njegove knjige predstavljaju srž srpske ornitologije. Prvo izdanje "Ptica Srbije" ušlo je u obaveznu školsku lektiru. Smatran je najboljim srpskim poznavaocem ptica, koji je decenije proveo na terenu.

Praktično nijedan slikar u svetu nema tako duboko teorijsko i praktično znanje o svojoj tematici.

Tako je logično, mada je to u našim galerijskim uslovima retko, odlučio da u Galeriji RTS predstavi po svom izboru petnaest slika i crteža iz fonda vršačkog muzeja uz svoje nove slike i nekoliko crteža. Reč je o postistorijskom omažu starim majstorima, ličnom, imaginarnom muzeju, o komparativnoj izložbi, kakve se rade u Luvru i u svetskim muzejima, ali su kod nas pionirske. Prikazao je i osamnaest svojih slika, uključujući i crtež "Jovan Sterija Popović" iz 1980. godine, najbolji srpski portret izveden u tehnici tuša i pera na papiru, poklonjen Matici srpskoj, čiji je član. Izložena slika "Akt sa mrtvom sovom" iz 2019. njegov je odgovor na brojne nemušte pokušaje slikanja te tematike u našoj novoj umetnosti, u kojoj umetnici uglavnom loše poznaju anatomiju, zanat i inkarnat. Kao crtač Rašajski zna dugo da plete tkivo jednog crteža, a kao slikar je izraziti figurativac.