POZORIŠNA KRITIKA: Krpež i trpež
DRAMATIZACIJA Vanje Ejdus pomalo skrajnutog Andrićevog romana o Rajki Radaković, u čitanju rediteljke Đurđe Tešić i nadahnutoj igri glumaca Narodnog pozorišta Republike Srpske iz Banja Luke je anamnezu pomračenja uma zbog tvrdičluka odane kćeri bankrotiranog sarajevskog gazde pokazala kao kolektivni crni ritual, u kome svako ima udela u krivici.
Novosti
"Nema nevinih", kao što je pisao Andrić u "Prokletoj avliji".
Ejdus je odolela potpunom prevođenju izvrsne literature našeg nobelovca u dramsku formu, kojoj se i sam pisac opirao. Uvodeći kolektivnog Naratora, autorke, pisac i reditelj su postigle kako scensku lepotu originalnog teksta, tako i autentičnost pojave same Rajke Radaković (izvrsna Slađana Zrnić), koja kao da prirodno izranja iz opsesivnosti sarajevskog i beogradskog (polu)sveta... Začudnost ovoj intimnoj priči dodaje i sama scena, dvostruko uokvirena (Dragana Purković Macan), ali i živa muzika, koja songu daje autentičnost i radnju udaljava od sitnog realizma.
Aktancijalne grupe, koje rediteljka određuje da nose priču (sugrađani, radnici, rođaci, beogradski vetropiri i bacači magle...) služe da radnju efikasno ritualizuju i daju joj značaj epskog pripovedanja, nekako mitskog. U toj koncepciji je potpuno opravdano da Rajka, u crnom dugom kaputu (kostim Ivana Ristić), sa večitom akten-tašnom u ruci i u muškim cipelama, svoje trenutke nežnosti iz mladosti, prema majci i ujaku i zakasnelom, pogrešnom blesku strasti prema beogradskom prevarantu u ovoj predstavi koristi kao "gorivo" za uvreženo, tradicionalno nepoverenje prema ljudima, od kojih očekuje samo zlo i pljačku.
U banjalučkoj "Gospođici", kako je Vanja Ejdus analizira i Đurđa Tešić tumači, nad društvenim odbacivanjem stare škrtice preovlađuje anamneza posrnuća njenog uma, kao neka plesno muzička partitura, koja ima gvozdene, vekovne zakone. Taj ženeovski ritual zla donekle opravdava narativnost čitave predstave, daje motive, činjenice, a dramski je boje tačno postavljeni i protumačeni likovi izuzetnih Nataše Ivančević (Majka), Bojana Kolopića (Dajdža Vlado), Danilo Kerkez (Rafo)...
Zlosrećna Rajka Radaković, u klopci pervertirane strasti za čuvanjem i sticanjem, u magnovenju sećanja na čitav svoj neostvareni život, po Andriću zauvek ostaje u beogradskom egzilu, u Stiškoj (danas Golsvordijevoj) ulici, broj 14, a ova predstava je istinito stavlja u širu sliku, u centar neuroze, koja plaši svojom aktuelnošću u savremenom svetu trke za sticanjem i nadmoći nad nedužnim žrtvama.