SVETINJA KOJA PLENI LEPOTOM: Manastir Svetog prvomučenika i arhiđakona Stefana rado posećuju vernici iz Vranja i okoline (FOTO)

Burna istorija ovog kraja pratila je i manastir koji je u jednom trenutku doveo do toga da konak bude zapaljen, ali i da manastir bude potpuno zapušten. Danas ovaj manastir pleni svojom lepotom i okuplja vernike, turiste i brojne posetioce koji uživaju u lepoti manastira ušuškanog u delu netaknute prirode ovog kraja.

O prošlosti manastira i njegovim ktitorima malo se zna. Prvi pisani izvori potiču iz vremena oslobođenja Vranja od Turaka, 1878. godine, prema kojima je manastirska crkva, na temeljima stare srednjovekovne, obnovljena u vreme kneza Miloša Obrenovića, mitropolita Petra Jovanovića i episkopa niškog Grigorija, 1843. godine. Svega nekoliko kilometara udaljen od Ristovca, nekadašnje granice s Turskom, manastir je do oslobođenja 1912. godine imao značajnu stratešku i misionarsku ulogu. Početkom XX veka, u njemu se nalazila Versko-učiteljska škola.

Sve do novijeg vremena, u manastiru nije bilo većih monaških zajednica. Zbog toga su često o njemu vodili brigu monasi manastira Svetog Prohora, pa se zato smatrao metohom ove znamenite svetinje. U Drugom svetskom ratu manastirski konak je zapaljen od strane Bugara i tom prilikom uništena je manastirska arhiva. Po završetku rata, Nikolaj se vraća u Rusiju, a nekada veliko manastirsko imanje znatno je umanjeno.

Godine 1953. u manastir Svetog Stefana dolazi sestrinstvo od devet monahinja, na čelu sa igumanijom Ilarijom, ali ga usled teških životnih uslova već 1959. godine napušta. Tada je manastir potpuno zapusteo. Avgusta 1992. godine dobrom voljom lokalnog sveštenstva i vernika, mnogih preduzeća i pojedinaca, započeta obnova manastira Svetog Stefana aktivno je nastavljena.

Početkom 1994. Godine manastir naseljava mlado sestrinstvo, pod duhovnim rukovodstvom arhimandrita Pajsija. Danas se sestrinstvo, bavi ikonopisom, prevođenjem i izdavanjem delâ starca Pajsija Svetogorca, spravljanjem preparata od lekovitog bilja, stolarijom i duborezom. U manastiru se neguje i tradicija vizantijskog pojanja.

Sadašnja crkva je jednobrodna, dograđena 1992. godine. Zvonik je zbog dotrajalosti zamenjen novim, a staro zvono je sačuvano. Ikonostas je novijeg datuma, izrađen 1995. godine, saikonama slikanim temperom početkom XX veka, na tvrdom drvetu i gipsanoj podlozi. Sačuvano je 18 ikona.

.