IMENA HEROJA KLEŠU U VEČNOST: Pronađen spisak 363 crvenoarmejaca poginulih u borbama za oslobođenje južnog Banata
ZA slobodu Južnog Banata u Drugom svetskom ratu život su dala 363 crvenoarmejaca, čiji je identitet, međutim, sve do sada bio - nepoznat. Posle 76 godina od njihovog stradanja, Dragoljub Đorđević, predsednik vršačkog SUBNOR, konačno je uspeo da dođe u posed spiska sa svim njihovim imenima. To će Banaćanima omogućiti da se svojim oslobodiocima oduže na dostojan način i da njihova imena uklešu na spomen-kosturnicu na Gradskom groblju u Vršcu, a potomcima palih Sovjeta, koji se i dalje raspituju za svoje pretke, nađu mesto gde počivaju.
Spomen kosturnica u Vršcu / Foto J. J. Baljak
Dugo se mislilo da spisak poginulih sovjetskih vojnika nije ni postojao ili da je u vihoru rata zagubljen. Prilikom ekshumacije njihovih tela, koja su 1963. pohranjena u zajedničku spomen-kosturnicu na Gradskom groblju u Vršcu, zavedena su samo 24 imena, jer se radilo o vojnicima koje je lokalno stanovništvo sahranilo, nakon što su kao ranjenici preminuli u njihovim kućama. Ostali ratnici, koji su pali u borbama širom južnobanatskog atara, nepravedno su ostali nepoznati.
- Nikada nas nije napuštala želja da saznamo ko su bili ljudi, koji su nam darovali slobodu. Zahvaljujući velikom zalaganju Roberta Resanovića, predsednika Društva srpsko-ruskog prijateljstva iz Pančeva, taj spisak konačno se našao u našim rukama. On ga je, uz posredstvo ruske ambasade, pronašao u vojnom arhivu Sovjetskog Saveza iz vremena Drugog svetskog rata, koji je tek prošle godine postao dostupan - otkriva Đorđević, za "Novosti".
Višedecenijska težnja da se imena svih crvenoarmejaca zlatnim slovima upišu na spomen-kosturnicu sada će biti i realizovana. Planiraju da to, uz saglasnost Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Pančeva, urade do 2. oktobra, kada Vrščani svečano obeležavaju Dan oslobođenja od fašizma.
- Nadamo se da ćemo tada uspeti i da na izlazu iz Vršca, sa obe strane puta prema selu Mesić, posadimo drveće i u Aleji oslobodilaca. Obezbedili smo više od 420 sadnica, po jedno drvo za svakog crvenoarmejca i ostale oslobodioce, koji takođe počivaju u spomen-kosturnici na našem groblju. Biće izrađena i gromadna stena sa spomen-pločom - najavljuje Đorđević.
Ovaj spisak sa više od 300 imena od velikog je značaja i za porodice stradalih vojnika, koje ni posle sedam decenija ne znaju gde oni počivaju. Đorđević kaže da su im se pre nekoliko godina javili rođaci dvojice crvenoarmejaca, te da su imali sreće da su baš obojica bila na tom spisku od 24 poznata imena, čiji se primerci, inače, čuvaju u ruskoj ambasadi i vršačkom SUBNOR.
POKLONILI SE SENIMA ROĐAKA
PORODICA "crvenog" dobrovoljca Mihaila Filipoviča Važenina, koji je sa 39 godina stradao u južnobanatskim borbama, dve decenije je po ruskim istorijskim spisima tragala za mestom gde počivaju njegovi posmrtni ostaci. Pre više od deset godina došli su u Vršac iz dalekih krajeva Rusije i na desnom boku spomen-kosturnice postavili limenu pločicu sa njegovim podacima. Kako su tada obrazložili, istorija se samo jedom piše, a želeli su da ime njihovog rođaka bude upamćeno.
PODACI
U SPOMEN-KOSTURNICI na vršačkom groblju, uz 363 crvenoarmejca, počiva i 36 boraca NOVJ, 11 vojnika poginulih 1941. i 11 steljanih rodoljuba civila.