NAŠLI PEĆ STARU 3.000 GODINA! Na trasi Moravskog koridora arheolozi istražuju lokalitet Konopljara nedaleko od Kruševca (FOTO)
GRUPA arheologa iz Arheološkog instituta u Beogradu i Narodnog muzeja u Kruševcu pronašla je praistorijsku peć, staru oko 3.000 godina, na lokalitetu Konopljara nedaleko od grada na Rasini. Upravo tu će za nekoliko meseci proći traka budućeg Moravskog koridora, a zaštitna istraživanja stručnjaci rade da bi detaljno dokumentovali sve nalaze na južnoj periferiji nekadašnjeg naselja gde se živelo od doba starčevačke kulture (pre 8.000 godina), pa sve do početka 13. veka.
Foto S. Babović
Da arheolozi vredno rade ispred putarskih mašina, uverili smo se na licu mesta, u Konopljari. Nekoliko kilometara od naselja Čitluk, na lokalitetu koji je temeljno istraživan od 1994. do 1996, sada se uveliko gradi najmoderniji digitalni auto-put u Srbiji. Ovo nalazište otkriveno je dok je građena obilaznica oko Kruševca, a i sada je najvećim delom prekrivena "tranzitom". Zaštitnim istraživanjima prethodila su geofizička snimanja oko 3.000 kvadrata, a arheolozi sada idu tragom georadarskih i geomagnetskih osnova, ispitujući sve "anomalije" koje su se pokazale na snimcima.
- U odnosu na ono što su kolege istraživale devedesetih, mi ispitujemo južnu periferiju naselja, koje je višeslojno i vrlo interesantno - kaže za "Novosti" arheolog Ivan Bugarski, rukovodilac zaštitnih istraživanja. - Glavna geografska odlika naselja je da je podignuto na početku jedne više terase Zapadne Morave, na bezbednoj koti od plavljenja i upravo na tom prostoru danas nailazimo na obradivo zemljište kruševačkog naselja Čitluk. Naši rezultati su u dobroj meri usaglašeni sa onima koje su imale kolege devedesetih: "hvata" se horizont rane neolitske starčevačke kulture koji nije snažnije zastupljen u ovom delu lokaliteta, iznad toga je dominantan kulturni sloj sa prelaza bronzanog u gvozdeno doba, sa mnogo otpadnih ukopanih jama, staništa, vatrišta...
Peć se je zasad najreprezentativniji nalaz. Od pečene je zemlje, otvorenog tipa, a verovatno je bila pokrivena pleterom ili prućem. Iz kog perioda potiče, znaće se posle analiza, ali na osnovu starosti okoline može se pretpostaviti da je stara oko 3.000 godina. Izuzetno zanačajn projekat finansiraju "Koridori Srbije", i ne podrazumeva samo kompletiranje dokumentacije o iskopavanjima.
- Zahvaljujući današnjim tehnološkim mogućnostima, rekonstruisaćemo plan celog naselja - kaže Bugarski. - Uspećemo da dobijemo i 3-D modele terena, sa uključenim nalazima kolega iz polovine devedesetih godina minulog veka, i tako rekonstruisati horizonte nalazišta.
- Čitava arheološka "priča" završavala se sa srednjim vekom, tačnije sa 11. i 12. vekom - kaže Bugar. - Pronađeno je i srednjovekovno groblje, za koje je utvrđeno da potiče s kraja 12. i početka 13. veka. Stručnjaci su tom prilikom pronašli i 126 pokojnika.
ZLATNA OGRLICA IZ RIMSKOG DOBA
ZDELE, lonci, šolje, pekari iz mlađeg kamenog doba, rimski novčići iz 3. i 4. veka, kao i zlatna ogrlica iz rimskog perioda, deo su pronalazaka arheologa na Konopljari tokom devedesetih godina. Nađen je i nakit, tačnije fibule - kopče za odeću iz 3. i 4. veka, a ove godine, otkrivene su dve igle ,iz bronzanog i rimskog perioda. Arheolozi, koji su na terenu od prvih dana marta, i uskoro završavaju istraživanja, nailaze i na nepokretne celine, tragove objekata...
KORIDOR
MORAVSKI koridor će biti dug 112 kilometara, sa tri deonice Pojate - Kruševac (27,83 km), Kruševac - Adrani (53,88 km) i Adrani - Preljina (30,66 km). Očekuje se da arheolozi i do kraja izgradnje nastave istraživanje ranije snimljenih deonica budućeg auto-puta. Trenutno se obavljaju građevinski radovi na budućim mostovima, regulaciji reke, izmeštanju nekih instalacija koje su u funkciji izgradnje koridora. Na četvrtom kilometru od Ćićevca podiže se veliko postrojenje za proizvodnju svih elemenata za izgradnju mostova i nadvožnjaka, kao i na nekoliko pozajmišta i deponija.