ISTORIJSKI DODATAK - UPORIŠTE NA SRBOMRZAČKOJ POLITICI: Poglavnik i njegove ustaše potpuno se oslanjali na Musolinija i Hitlera

Pavelić je emigrirao iz Jugoslavije neposredno posle proglašenja diktature kralja Aleksandra Karađorđevića 6. januara 1929. godine, kada je ukinut parlamentarni sistem a sva vlast je preneta na dvor.

Obrevši se u fašističkoj Italiji Benita Musolinija, osnovao je Ustašu - hrvatsku revolucionarnu organizaciju. Osnovni njen cilj bio je uništenje Jugoslavije i uspostavljanje samostalne, nezavisne hrvatske države na ruševinama zajedničke države. Neodvojivi deo ovoga projekta, štaviše njegov temelj, bilo je uništenje pravoslavnih Srba u tako zamišljenoj hrvatskoj državi.

Kada je Hitler 1933. došao na vlast, posle čega je usledilo donošenje čitavog niza rasnih antisemitskih zakona, ustaška organizacija Ante Pavelića prigrlila je i antisemitizam i rasnu teoriju nacista, povezujući ih sa sopstvenim uporištima u starčevićevskoj srbomrzačkoj politici.

Posle atentata na kralja Aleksandra Karađorđevića u Marselju 9. oktobra 1934. godine, zbog učešća njegove ustaške organizacije u tom ubistvu, Paveliću je francuski sud izrekao kaznu smrti u odsustvu. Nalazio se tada u Italiji i uživao gostoprimstvo Benita Musolinija, koji se na Pavelića i ustaše oslanjao kako bi ostvario ambicije italijanske politike na Balkanu, čemu je Jugoslavija bila glavna smetnja.

U KOMBINACIJAMA OKO Jugoslavije, oslonac u Paveliću i ustašama video je i Adolf Hitler, za šta je odlučni čas došao posle 27. marta 1941. godine. Kada su donete ranije pomenute Proklamacija i Rezolucija na zajedničkom sastanku prvaka HSS i ustaša 31. marta, u Zagreb je iz Berlina stigla sledeća depeša:

"Nemačka vlada je sa zadovoljstvom primila k znanju sadržaj molbe i preporučuje tesnu saradnju s Kvaternikom."

Osnivanjem NDH 10. aprila 1941. i potčinjavanjem ovog kvislinškog instrumenta interesima Trećeg rajha i fašističke Italije, otvoren je prostor za ispunjenje ranije planiranog cilja - genocidnog uništenja Srba, Jevreja i Roma u NDH.

ODMAH PO POVRATKU u Zagreb 15. aprila, Pavelić je potvrdio privrženost geslu vernog Hitlerovog saradnika, Hajnriha Himlera, koji je 4. marta 1933. godine rekao: "Nije moje da isterujem pravdu, već da uništavam i istrebljujem."

Ideološka, politička i rasistička podloga ustaškog programa genocida imala je svoje uporište u projektima i koncepcijama Ante Starčevića i Josipa Franka, koji su uobličeni još krajem XIX veka.

Katoličko klerikalna dimenzija tih projekata oblikovana je dugo, a od kraja XIX veka katolički krugovi su uložili mnogo energije u podsticanje, širenje i zastupanje Starčevićevih rasističkih koncepcija, pošto su one otvarale prostor za prozelitske akcije Vatikana.

Do koje mere je mržnja prema pravoslavnima, dakle Srbima, bila usađena u svest katoličkog klera pokazuje i jedan od zapisa iz dnevnika zagrebačkog nadbiskupa Alojzija Stepinca, koji je 28. marta 1941. godine, dan posle vojnog puča u Beogradu, hartiji poverio sledeće reči:

"Sve u svemu, Hrvati i Srbi dva su svijeta, sjeverni i južni pol koji se nikada neće približiti osim čudom Božijim. Shizma je najveće prokletstvo Evrope, skoro veće nego protestantizam. Tu nema morala, nema načela, nema istine, nema pravde, nema poštenja."

Od ovakve duhovne usmerenosti do stavljanja katoličke crkve u neposrednu službu ustaškog režima u NDH nije bio dug korak. Okupaciona podela Jugoslavije poslužila je Vatikanu kao izvanredna mogućnost za nasilno katoličenje Srba, što je bio jedan od bitnih, davno formulisanih verskih i spoljnopolitičkih ciljeva Svete stolice.

VEĆ 12. APRILA 1941. godine nadbiskup Stepinac čestitao je Slavku Kvaterniku proglašenje NDH. A sam Kvaternik je 10. aprila u proglasu pročitanom na talasima Radio Zagreba rekao da je "uskrsnuće nezavisne Hrvatske države" izraz "božje providnosti i volje našeg saveznika". U okružnici čitanoj 27. aprila Stepinac naglašava da će Katolička crkva "smatrati svojom svetom dužnošću (...) u zgodno vrijeme i u nevrijeme pokarati, zaprijetiti, umoliti učeći sa svom strpljivošću i apostolskom slobodom" (11. Tim. 4,2). Tako će raditi i to će smatrati dragocjenom pomoći u teškom radu oko podizanja naše drage Domovine i Države Hrvatske".

Nadbiskup zagrebački Alojzije Stepinac je sam pisao dnevnik ili je tekst diktirao svome ceremonijalu. Pod datumom 27. april 1941. izneta je njegova impresija o Anti Paveliću, s kojim se susreo 16. aprila:

"Prvih dana nakon povratka Poglavnika imao je nadbiskup prvi sastanak s njime u nekadanjim banskim dvorima (...) Nadbiskup mu je zaželio Božji blagoslov u radu (...) Poglavnik je, kad je nadbiskup završio, odgovorio, da želi u svemu ići na ruku katoličkoj Crkvi. Rekao je, da će istrijebiti starokatoličku sektu, koja nije drugo nego društvo za rastavu žena. Rekao je nadalje, da ne će biti tolerantan prema srpsko-pravoslavnoj crkvi, jer to za njega nije crkva, nego politička organizacija. Iz svega je nadbiskup dobio dojam, da je Poglavnik iskren katolik i da će crkva imati slobodu u svom djelovanju, iako se nadbiskup ne podaje iluziji da bi sve moglo ići bez teškoća."

TAJ "ISKRENI KATOLIK" Pavelić, razumljivo, obratio se Musoliniju i Hitleru da priznaju tek proglašenu NDH još dok se nalazio u Italiji.