ODOLEVAĆE MAGLIČ I VEKOVIMA PRED NAMA: Počela velika obnova srednjovekovne tvrđave u Ibarskoj klisuri

Ono što može da se vidi iz podnožja tvrđave, sa leve obale Ibra, jer je bujica u junu prošle godine porušila jedini most, to je da su postavljene skele oko tri kule na zapadnom zidu na kojima će, kako saznajemo, u prvoj fazi biti obavljeni radovi.

PROJEKAT konzervatorsko-restauratorskih radova napravio je Zavod za zaštitu spomenika kulture Kraljevo za čiju je prvu fazu Ministarstvo kulture i informisanja izdvojilo 5,5 miliona dinara.

- Od osamdesetih godina prošlog veka na tvrđavi nisu izvedeni opsežni konzervatorski radovi i ona je pod uticajem vremenskih faktora, ali i zemljotresa koji je zadesio kraljevački kraj 2010. godine, prilično oštećena. To je i glavni razlog što smo započeli proces sanacije najznačajnijeg srednjovekovnog utvrđenja u blizini Kraljeva. Ovo je projekat za čiju će kompletnu realizaciju biti neophodno nekoliko godina - kaže Katarina Grujović Brković, v.d. direktora Zavoda za zaštitu spomenika kulture Kraljevo.

Radovi se u zimskom periodu odvijaju u skladu sa vremenskim uslovima, a veliki problem izvođaču radova predstavljao je nepostojanje mosta koji sa leve obale vodi ka tvrđavi.

- Izvođač radova je sav materijal i alat preneo preko reke zahvaljujući članovima ovdašnjeg Kajak kluba Ibar i jedinog obližnjeg domaćinstva, koji su svojim čamcima ne samo prebacivali grede i ostalo što je neophodno, već prevozili i radnike. I to pokazuje koliko je novi most na ovoj lokaciji više nego neophodan - kaže direktorka Grujović Brković.

IAKO ne postoje precizni podaci, srednjovekovni Maglič na oštroj okuci Ibra i nadmorskoj visini od 150 metara, u narodu poznat i kao Jerinin grad, mada ga Prokleta Jerina (odnosno Irina), žena despota Đurđa Brankovića nije ni gradila, sagrađen je sredinom 13. veka nakon pustošenja Tatara koji su protutnjali ovim područjem. Pretpostavlja se da je kralj Uroš Prvi Nemanjić započeo izgradnju kako bi pre svega od novih najezdi zaštitio obližnje manastire Žiču, Studenicu i Sopoćane. Kako se težište nemanjičke države pomeralo ka jugu, prema Kosmetu i Makedoniji, Maglič je kao utvrđenje u srcu države i daleko od granica gubio strateški položaj. Pretpostavlja se da je bio naseljen srpskom vojskom do Kosovske bitke. Posle pada srpske despotovine pod tursku vlast, u Maglič se smešta turska posada i on postaje središte vojno-administrativne organizacije ove oblasti nadomak carskog druma Dubrovnik - Carigrad. Gotovo sve do Drugog srpskog ustanka Maglič je bio važno utvrđenje, nepristupačan zbog visokih litica sa tri strane i nikada vojno osvojen, ali ubrzo gubi značaj.

- Prilikom obnove bilo kog srednjovekovnog utvrđenja treba biti veoma obazriv. Možemo obnoviti samo ono za šta imamo sto odsto pouzdane podatke, zato i ne ulazimo u rekonstrukciju nečega za šta nismo sigurni da je zaista tako izgledalo - naglašava direktorka Zavoda za zaštitu spomenika kulture Kraljevo.

U toku je i proces promene namene zemljišta na kojem se nalazi Maglič, svojevremeno datog na korišćenje "Srbijašumama". Kada država kao vlasnik bude ustupila zemljište kraljevačkoj lokalnoj samoupravi, to će rešiti infrastrukturne, komunalne, ali i probleme redovnog čuvanja i održavanja srednjovekovne tvrđave.

LEGENDA O POREKLU IMENA

NAJZNAČAJNIJE građevine unutar Magliča, danas u ruševinama, su palata za sabore i prijeme i Crkva Svetog Đorđa naspram nje. Palata je dugačka 17, a široka 7,4 metara, sa podrumom u koji se ulazi stepenicama, a od nekadašnje crkve ostao je očuvan samo južni zid.

Poreklo imena tvrđave nije poznato, ali se pretpostavlja da ima veze sa maglom koja se često u kišnim danima širi dolinom Ibra. Tako je nastala i lokalna legenda o topotu konja i zveckanju viteških oklopa koji se, kako su nekada pričali meštani ovog kraja, čuju kada se nad rekom spusti gusta magla.