NEMANJA I SAVA TEMELJ I KROV SRBA: Veliki župan i njegov sin monah zajedničkim radom napravili sudbinski preokret u našoj istoriji
STEFAN Nemanja je napravio sudbinski preokret u istoriji Srbije i od poluplemenskih državica stvorio državu sa snažno ustanovljenim identitetom, ideologijom i politikom.
Foto Privatna arhiva
- Nemanjina država je temelj ideja srpske državnosti i osnova ukupnih nacionalnih ideala, duboko usađenih u kolektivni identitet srpskog naroda - kaže istoričar prof. dr Vlada Stanković.
- On je promišljenim potezima uveo Srbiju u civilizovani svet, pravoslavnu vaseljenu.
Njegov presudni korak je odluka da dođe kod raškog episkopa, tada, naravno, Romeja, da se krsti kao pravoslavac. Znao je da će se tako približiti tada najmoćnijem čoveku sveta, Hristovom namesniku, vizantijskom caru Manojlu Komninu. STUDENICA, Foto: Depositphotos
Car je zaista obratio pažnju na Nemanju i darovao mu župe u trajno vlasništvo, uz pravo da u njima gradi zadužbine, što su bile neuobičajene privilegije i priznanje izvesne samostalnosti. Srpski veliki župan je nastavio da ratuje protiv Vizantinaca, ali ratne pobede nisu bile presudne za priznanje države, ukazuje istoričar. Kada je iznervirani car Manojlo lično poveo pohod protiv Nemanje, ovaj je napravio drugi presudni korak. HILANDAR, Foto B. Subašić
- Umesto da žrtvuje narod u ratu, pred cara je izašao sam, sa omčom oko vrata i golom oštricom mača u ruci - kaže dr Stanković.
- To nije ponižavajuća predaja, već simbolički gest kojim je Nemanja poručio da neće da ratuje s Hristovim namesnikom već da želi Srbiju kao deo božanskog poretka na zemlji. I tako je pobedio! Manojlo ga vodi na trijumf u Carigrad, kao poraženog, a ukazuje mu vladarske počasti. Srbija je time primljena u pravoslavnu vaseljenu i započela je novu istoriju.
BOŽANSKI POREDAK
JEDINIM istinskim carstvom u Nemanjino vreme smatrana je pravoslavna Vizantija, hrišćanski Rim.
- Pravoslavna vaseljena je bila slika Božje države na zemlji, a njen car - Hristov namesnik. Nemanja je uključivanjem u taj poredak stvorio samostalnu i priznatu državu - kaže dr Vlada Stanković.
KRMČIJA, Foto: Privatna arhiva
Nemanjin sledeći korak bilo je utemeljenje države i naroda u Carstvu nebeskom, zajedno sa naslednikom-vizionarom, sinom Rastkom. On je kao monah Sava, na Svetoj Gori Atonskoj pripremio teren za dolazak svog oca Nemanje, u monaštvu - Simeona. Oni zajedno na Atosu prave istorijski presedan i podižu prvu slovensku nezavisnu vladarsku zadužbinu, srpski manastir Hilandar.
- Obično se smatra da je Nemanjin krajnji cilj bio izgradnja srpske zadužbine na Svetoj Gori, ali to je bio samo korak ka Svetoj zemlji - kaže dr Viktor Savić, naučni saradnik Staroslovenističkog odseka Instituta za srpski jezik SANU.
Sava zahvaljujući ugledu i nepokolebljivoj privrženosti Srbije pravoslavlju dobija od vizantijskog cara i vaseljenskog patrijarha priznanje samostalne Srpske crkve.
Pokloničkim putovanjima u Palestinu on zaokružuje državotvorni poduhvat.
- Otvarajući "presvetli put ka Jerusalimu" gde gradi zadužbine, Sava simbolički povezuje Srbiju i Svetu zemlju i omogućava da Srbi postanu "novi izabrani narod", sa značajnim mestom u hrišćanskoj vaseljeni - zaključuje istoričar Aleksandar Z. Savić.