UDAR NA SPC IZ SKOPLJA: Provokacije umesto dijaloga
SEVERNA Makedonija ponovo je zatražila zvanično priznanje nekanonske crkvene organizacije "Makedonska pravoslavna crkva".
Foto N. Fifić
Predsednik ove države Stevo Pendarovski obratio se vaseljenskom patrijarhu Vartolomeju sa molbom da "iskoristi svoje apelaciono pravo" i omogući priznanje ove verske zajednice.
Zahtev adresovan na sedište Vaseljenske patrijaršije u Istanbulu nova je inicijativa Skoplja da mimo drevnih pravila koja važe u pravoslavlju izdejstvuje samostalnost svoje crkve, koja od svog osnivanja pedesetih godina prošlog veka deluje kao raskolnička organizacija.
AUTONOMIJA MOŽE, SAMOSTALNOST NE
STAV koga se drži Srpska patrijaršija povodom makedonskog raskola je baziran na pregovorima vođenim 2002. godine i njegova suština je da Makedoncima može da se ponudi samo ono što je već bilo na papiru, pa čak i prihvaćeno, posle ovih pregovora. Postignuti dogovor je podrazumevao najširu crkvenu autonomija eparhijama u Makedoniji, kao i pravo na sopstvenog crkvenog poglavara, čiji izbor bi srpski patrijarh samo potvrđivao.
SPC se saglasila i da nova crkvena organizacija zadrži naziv Ohridska arhiepiskopija, što je jedan od ključeva njenog priznavanja. Epitet "makedonska" u imenu neprihvatljiv je za Grčku crkvu, ali i za Carigradsku patrijaršiju, koja ima najveći duhovni autoritet u pravoslavlju.
KANONSKI Arhiepiskop Jovan, Foto D. Dozet
Iako je Severna Makedonija po svom ustavu sekularna država, gotovo sve političke garniture pokušavale su da reše ovo pitanje, a samo u poslednjih nekoliko godina tzv. MPC je prešla put od raskolničke crkve, preko samoproglašene "crkve ćerke" Bugarske patrijaršije, do novog pokušaja priznavanja. U svim inicijativama Srpska patrijaršija je ignorisana, iako, prema kakonima, ona jedina ima ovlašćenje da Makedoncima odobri crkvenu autokefalnost. Zato mnogi smatraju da je posredi još jedan udar na SPC, u veoma delikatnom trenutku složenih odnosa među pomesnim crkvama, ali i rešavanja sudbine KiM.
- Želeo bih da Vašoj svetosti uputim zahtev da uvaži poziv našeg pobožnog naroda i naše crkve da upotrebite svoje apelaciono pravo, kako bi naši građani pravoslavne veroispovesti konačno dobili mogućnost da budu jednaki sa svim ostalim pravoslavnim hrišćanima na svetu - naveo je u svom pismu Pendarovski.
Kako je preneo njegov kabinet, Pendarovski je pismo patrijarhu Vartolomeju uputio povodom početka nove crkvene godine.
Poslednja poseta vaseljenskom patrijarhu makedonskih zvaničnika dogodila se početkom januara, kada su isti zahtev za priznanje MPC istakli tadašnji premijer tehničke prelazne vlade Oliver Spasovski i sadašnji premijer Zoran Zaev. ZAHTEV Patrijarh Vartolomej, Foto AP
U ovoj živoj diplomatiji između Skoplja i Fanara upućeni u globalne tokove pravoslavlja prepoznaju nameru Severne Makedonije da iskoristi sukob Carigradske i Moskovske patrijaršije oko ukrajinskog crkvenog pitanja i da u atmosferi međupravoslavnih tenzija izdejstvuje crkvenu samostalnost. Ruska crkva, međutim, više puta je ponovila načelan stav da se pitanje sticanja samostalnosti crkava mora rešavati samo po kanonima, što u ovom slučaju znači - uz učešće SPC.
Makedonci i dalje imaju otvoren poziv na dijalog beogradske Patrijaršije, ali želju da sarađuju - ne pokazuju. Njihova diplomatska aktivnost poslednjih godina bila je usmerena na sve strane, osim ka Beogradu. Za SPC i ceo pravoslavni svet jedina kanonska crkva u Severnoj Makedoniji je autonomna Pravoslavna ohridska arhiepiskopija, koju predvodi arhiepiskop Jovan (Vraniškovski).