NOVOSTI ISTRAŽUJU: Natalitet nije porastao, stanovništvo sve starije, ali postoji jedna SJAJNA VEST koja vraća optimizam

To je, prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, jedini deo prestonice koji ima pozitivan prirodni priraštaj. Po porastu stanovništva visoko na listi kotiraju se Palilula, Zemun, Voždovac, Surčin, Grocka i Vračar, ali one populacioni rast zasnivaju na prilivu stanovništva, a ne na rađanju. Pored beogradskih, dužu listu sugrađana u 2019. godini zabeležio je i Novi Sad, kao i Novi Pazar, Tutin, Preševo i opština Čajetina.

Ono što, međutim, zabrinjava je činjenica da je spisak ljudi u Srbiji sa krštenicom starijom od pet decenija sve duži. Iako je u zemlji prosek starosti stanovništva 43,3, vrh liste ubedljivo drže Crnotravci sa prosekom godina od 55,1, zatim Gadžin Han sa 53,4, sledi Rekovac - 51,4, dok Svrljižani imaju u proseku 51 godinu, a žitelji Ražnja 49,8 leta.

Analiza Republičkog zavoda za statistiku pokazuje da kada govorimo o opštinama sa najizraženijim starenjem, vidimo da su to najčešće one iz južne i istočne Srbije, ili opštine koje se nalaze u blizini velikih regionalnih centara, što je olakšalo emigraciju mladih. Od sedamdesetih godina prošlog veka beleži se ubrzano starenje stanovništva, što je proces koji karakteriše ne samo Srbiju, već i Evropu, ali i još neke delove sveta. Prema podacima Evrostata za 2019. godinu procenjena prosečna starost za EU27 je 43,7 godina.

- Razlozi za to su višedecenijske niske reproduktivne norme i iseljavanje mladog stanovništva iz manjih u veće gradove ili emigracija u inostranstvo, koje je sa sobom "odnosilo" i fertilni i radni potencijal - kažu u Republičkom zavodu za statistiku.

Kako naglašavaju, u praćenju demografskih indikatora retka su "iskakanja" imajući u vidu da efekti mera koje se danas sprovode mogu biti vidljivi tek nakon 10 do 15 godina. Iz tog razloga, uglavnom se govori o trendovima.

- Trend starenja se nastavlja više u ruralnim nego u gradskim naseljima. Gledano po regionima, starenje je intenzivnije u južnoj i istočnoj Srbiji, ali je u Šumadiji i Zapadnoj Srbiji veće nego u regionu Beograda i Vojvodine. Sa druge strane, pozitivan trend koji je primetan jeste da je u 2019. stopa ukupnog fertiliteta, odnosno broj dece po ženi, prvi put posle 15 godina veća od 1,5 - ističu u Zavodu.

To govori da se pripadnice lepšeg pola koje su ostale u Srbiji, odlučuju za rađanje više dece. Tako iz godine u godinu raste broj treće, četvrto i petorođenih, ali i obrazovna struktura majki, iako je broj dama starosti od 15 do 49 godina svake godine manji u proseku za 13.400. Broj trećerođene dece u 2019. je veći za 764, četvrtorođene za 370 i petorođene za 78.

Profesor dr Slavica Đukić Dejanović, ministarka bez portfelja zadužena za demografiju i populacionu politiku, smatra da je pre svega, stvaranje uslova da se u Srbiju češće dolazi, a manje odlazi, zadatak koji kao bazu ima Nacionalni investicioni plan do 2025. godine, uz kontinuiranu primenu mera populacione politike.

- Ne smemo zanemariti ni doprinos naših starijih sugrađana, posebno kroz proces aktivnog starenja, u čijoj osnovi je ideja da je starije stanovništvo veoma bitan segment društva, koje treba smatrati resursom, jer sa značajnijim iskustvom koje poseduje može doprineti dobrobiti svih. Samim tim, dostizanje 65 godina više ne bi trebalo da se posmatra kao kraj produktivnog života - naglašava naša sagovornica.

Profesorka Đukić Dejanović naglašava da sada i odmah moramo mnogo da ulažemo u našu decu da bi imala dug, uspešan i zdrav život, odnosno, jednog dana dostojanstvenu starost.

Ohrabrivanja mladih u formiranju porodice je jedan korak, ali i ekonomski impulsi za parove koji se odluče za rađanje više dece. Prema njenom mišljenju, to ne mora biti samo u vidu novčanih nadoknada, već i putem povoljnijih stambenih kredita, mogućnosti za usklađivanje rada i roditeljstva, lako dostupnih obdaništa i svih onih mera koje su već predviđene Strategijom podsticanja rađanja.

- Država radi na tome da stvorimo uslove za ono što zovemo međugeneracijskom solidarnošću, gde težimo da angažujemo kapacitete svih generacija za međusobnu podršku. Zalažemo se za dostojanstvo u odrastanju i starenju i podizanju svesti javnosti za ovu temu, koja je važna za sve generacije, jer u sebi prepliće zajedničke karakteristike dva naraštaja o kojima posebno govorimo - kaže prof. dr Đukić Dejanović.

Ona naglašava da razvoj jednog društva nije moguć ukoliko podelimo naše zajednice po generacijama i po različitim aktivnostima. Potrebno je, smatra ministarka, da razvijemo međuzavisne i multigeneracijske zajednice u kojima ćemo učiti jedni od drugih.

- Jačanjem međugeneracijske solidarnosti, mi ćemo omogućiti da svaka generacija ima svoje mesto i jednake mogućnosti i prilike. Potencijal starijih žena i muškaraca u društvu se često previđa. Baš zato je važna izgradnja društva za sve generacije - ravnomerni razvoj koji podrazumeva i ulaganje u mlađe generacije, jer je to jedini način da penzioni i sistemi zdravstvenih i socijalnih usluga budu održivi - objašnjava Đukić Dejanović.