KAKO SU LOGORAŠI LEČILI SVOJE DŽELATE: Muzej žrtava genocida 7. septembra otvara stalnu postavku u Jasenovcu o ustaškoj bolnici
U mestu koje je postalo simbol svesrpskog stradanja, 7. septembra biće otvorena stalna izložbena postavka pod nazivom "Ustaška bolnica u Jasenovcu 1942-1945". U jednom od dva preostala objekta iz vremena postojanja sistema koncentracionih logora Jasenovac, biće predstavljen istorijat ustaške bolnice, kao i biografije zatočenika koji su služili u njoj. Postavku čine i svedočanstva preživelih nastala neposredno po oslobođenju 1945, njihove fotografije i dokumenta.
Dragan Milovanović
- Izložba je posvećena zatočenim Srbima i Jevrejima koji su bili primorani da rade u toj bolnici, da pružaju prvu pomoć zločincima koji su ih kasnije likvidirali, koji su ubijali njihove najmilije, oduzimali im imovinu, mučili ih - rekao je na jučerašnjoj konferenciji Bojan Arbutina, v. d. direktora Muzeja žrtava genocida, koji je sa dr Milanom Gulićem, Aleksandrom Mišić i dr Stefanom Radojkovićem priredio izložbu. - Uspeli smo, donekle, da rekonstruišemo kroz kakva su mučenja logoraši prolazili. Dragan Milovanović
Posle tri godine istraživanja autori izložbe su rasvetlili zamagljene stranice: "Ustaška bolnica" formirana je krajem oktobra 1942. godine u više objekata. Kuće, radionica, štala i drugi pomoćni objekti pripadali su srpskim porodicama Trivunčić i Klincov. U kući Đure Trivunčića nalazile su se sobe za smeštaj bolesnika i operaciona sala, dok su u kućama Nedeljka i Gojka Klincova bile ambulanta za prijem i pregled bolesnika, soba sa rendgenom i stomatološka ambulanta. Omanja kovačka radionica pored kuće Klincova je preuređena u apoteku, sa laboratorijom i skladištem farmaceutskog materijala. Bolnička kuhinja nalazila se u dvorištu iza njegove kuće, dok je u preuređenom štaglju bio zatvor za smeštaj lekara - zatočenika i ostalog bolničkog osoblja. U kući Laze Mačkića nalazili su se tuševi i parni kotao za dezinfekciju, koje su koristile ustaše.
Dok nisu pronađena dva sačuvana autentična objekta u Jasenovcu - ustaška bolnica i apoteka, verovalo se da od nekadašnjeg logora nije ostalo ništa, osim Kožare. Od Ciglane, na koju ljudi mahom misle kad govore o monstruoznim zločinima, nisu ostali tragovi. Porodice Trivunčić i Klincov su se posle rata vratile na svoja ognjišta, te zgrade nisu otkrivene i srušene. Nisu bile označene kao logorske i nisu pripadale Spomen-kompleksu Jasenovac.
- U početku smo mislili da se bolnica nalazila samo u jednoj kući, ali smo kasnije otkrili da je bilo više objekata, čak i nekoliko namenski sagrađenih posle ofanzive na Kozaru 1942 - kaže Aleksandra Mišić. - U postavci su biografije 41 lekara i medicinskog osoblja koji su ih opsluživali. Dragan Milovanović
PRVA NA HRVATSKOJ TERITORIJI
MUZEJ žrtava genocida je pre mesec dana otvorio prvu stalnu izložbenu postavku izvan Srbije - u Prebilovcima su predastavili jedan od najstravičnijih zločina počinjenih tokom Drugog svetskog rata na prostoru NDH. Izložba "Ustaška bolnica u Jasenovcu 1942-1945" je prva na hrvatskoj terotoriji.
Mišić smatra da je ustaška bolnica bila mesto u kome su se prenosile informacije o onome što se zbiva u logoru i onome što se događa izvan njega:
- Svedočanstva dvoje studenata medicine i desetoro pomoćnih radnika su dragocena. Kako je izgledala ustaška bolnica opisao je i Julijus Šmidlin, delegat Međunarodnog komiteta Crvenog krsta, koji je polovinom jula 1944. obišao logor. Dragan Milovanović
Šmidlin je u tajnom izveštaju od 2. avgusta 1944. pretpostavljenima, između ostalog, napisao: "Bolnički liječnici su isključivo zatočenici, Židovi i krišćani. Sanitetsko osoblje uzima se isključivo između zatočenika. Sama je bolnica dobro opremljena, premda su upotrebljene građevine... primitivne. U kirurškom odijelu pacijenti su većinom ozleđene ustaše...".
Izložbu priređuju Muzej žrtava genocida i Odbor za Jasenovac Svetog arhijerejskog sabora SPC. Postavka, čiji je autor Nikola Radosavljević, biće dopunjavana.