GROVI BEZ SPOMENIKA, SAMO KRST ILI PIRAMIDA: Osobe koje nema ko da isprati na večni počinak u Srbiji sahranjaju opština
PROŠLI su kroz život najčešće nezapaženo, a konačni mir pronašli često potpuno - anonimni. U Beogradu su tokom protekle godine opštine sahranile 234 ljudi, a među njima je 31 osoba čiji identitet nije mogao da se utvrdi. U prvoj polovini ove godine 100 osoba u prestonici nije imao ko da isprati na večni počinak, dok je na grobovima još 18 ljudi ispisan samo pol i broj pod kojim su zavedeni u sudu. Njihovo ime i prezime je nepoznato. Na groblju u Kragujevcu je oko 100 grobova sahranjenih "o trošku opštine". U Kruševcu mesečno sahrane do dve osobe koje nisu imale nikog.
Na Novom groblju obnovu zahteva 113 obeležja / Foto M. Anđela
Sahranu preminulih ljudi bez porodice, rodbine, prijatelja ili ako su oni nezainteresovani za pokojnika organizuju javna komumanlna preduzeća za pogrebne usluge, a troškove sahranjivanja plaća opština na kojoj je preminuli imao poslednje prebivalište ili centri za socijalni rad.
U većini mesta u Srbiji ako ne može da se utvrdi poslednje prebivalište preminulog, troškove snosi opština na čijoj teritoriji su pronađeni njeni posmrtni ostaci.
Parcele za sahrane bez ispraćaja za preminule bez familije ili sa nezaintersovanom rodbinom postoje na grobljima Lešće, Nova Bežanija, Orlovača i Zbeg. Trenutno se ovi ljudi sahranjuju samo na groblju Zbeg. Ta grobna mesta nemaju nadgrobno obeležje (spomenik), ali su obeležena drvenim krstom ili piramidom na kojima su ispisani osnovni podaci o preminulom licu. Prosečni troškovi sahrane bez ispraćaja u prestonici iznose oko 44.000 dinara. Grobna mesta N. N. lica na Zbegu
Sahrana preminulih bez bliskih osoba u Kragujevcu košta oko 130.000 dinara. U ovom gradu plaća se i grobno mesto i njegovo održavanje u narednih deset godina.
- Na našem groblju je sahranjeno stotinak ljudi koji nemaju nikog, a nisu socijalni slučajevi - kaže nam Slađana Minić iz JKP Šumadija Kragujevac. - Socijalni slučajevi najčešće imaju familiju, te ona snosi troškove sahrane.
U pogrebnim preduzećima širom Srbije ističu da se ovi ljudi, među kojima su i neidentifikovane osobe sahranjuju - dostojanstveno. U proteklih 20 godina u Kruševcu je sahranjena samo jedna osoba čiji identitet nije mogao da se utvrdi, a mesečno se sahrani jedna ili dve osobe bez bliskih srodnika.
- U Kruševcu se parcele ne naplaćuju, tako da opštine ili centri za socijalni rad plaćaju samo pogrebnu opremu, drveni krst i ukop. To košta između 45.000 i 50.000 dinara. Ti ljudi se sahranjuju na isti način kao i ostali - kaže za "Novosti" Aleksandar Mitić, šef radne jedinice JKP "Pogrebne usluge" Kruševac. - Jedina razlika je u tome što im najčešće niko ne podiže spomenik. Grobno mesto ne diramo, ali kad krst propadne ne postavljamo novi. Vodimo evidenciju o preminulima i dešavalo se, doduše retko, da se posle nekog vremena pojavi rodbina koja podigne spomen-obeležje, a tražili su, čak, i da plate održavanje grobnog mesta.
Imajući u vidu da sve više ljudi žive sami, a veze među srodnicima i susedima nisu više tako bliske, najveći izazov sa kojim se suočava komunalna preduzeća za pogrebne usluge, kao i druge institucije koje učestvuju u procesu sahranjivanja bez ispraćaja je pronalaženje srodnika i drugih osoba koje bi organizovali saharanu.
- U slučaju osoba koje nema ko da sahrani a imaju identifikacione podatke obično se čeka od 10 do 15 dana, a povremeno i nešto duže da se pojavi neko od srodnika, zatim se u centrima za socijalni rad proverava da li je osoba na njihovoj evidenciji, odnosno da li imaju podatke o potencijalnim srodnicima - kažu u beogradskom JKP "Pogrebne usluge". - Posle toga se dalja procedura traženja potencijalnih srodnika prepušta Ministarstvu unutrašnjih poslova. Utvrđivanje identiteta preminulih N.N. osoba je u nadležnosti MUP-a, odnosno Instituta sa sudsku medicinu. Foto: N.B.
Ispraćaj ujutru
OSOBE koje nemaju nikog da za njima pusti suzu, kao i N.N. u Beogradu se sahranjuju ujutru, pre zakazanih sahrana, u pojedinačnim grobnim mestima. Sve se obavlja mirno, tiho i veoma brzo.
Inače, sahranjivanje ovakvih osoba regulisano je Zakonom o sahranjivanju i grobljima, pa su postupci isti na teritoriji cele države.
Preminula osoba bez ličnih dokumenata po nalogu MUP preuzima Institut za sudsku medicinu, gde se radi obdukcija i utvrđuje identitet. Ukoliko se utvrdi identitet, policija traži srodnike preminulog, a podaci se šalju i u Gradsku kapelu u Deligradskoj ulici u Beogradu, kako bi se osoba sahranila pod imenom i prezimenom. U suprotnom se sahranjuje kao "N.N.". U slučaju naknadne identifikacije, na osnovu dopisa MUP, ime i prezime se unosi u službenu evidenciju JKP "Pogrebne usluge" Beograd. U Beogradu opština koja je obezebedila sahranjivanje preminulog ima pravo na nadoknadu troškova od osoba koje su bile dužne da obezbede sahranjivanje iz zaostavštine preminulog.
Podaci o sahranjenim bez ispraćaja, kao i N.N. su deo registra sahranjenih, koje JKP "Pogrebne usluge" Beograd vodi o svim preminulima, sahranjenim na grobljima koja su trenutno u nadležnosti preduzeća.