STALNA POSTAVKA ZA ŽRTVE: Izložba povodom obeležavanja 83 godine od masakra Srba u Prebilovcima
POVODOM obeležavanja 83-godišnjice jednog od najsvirepijih zločina počinjenih nad srpskim narodom u Drugom svetskom ratu, Muzej žrtava genocida priređuje stalnu izložbenu postavku "Prebilovci 1941", koja će biti otvorena u Domu kulture "Sveti kralj Milutin" 5. avgusta.
Prebilovci
Postavku će otvoriti ministar informisanja i telekomunikacija Dejan Ristić, a autori su istoričari Jasmina Tutunović Trifunov, viši kustos u Muzeju žrtava genocida, Predrag Lozo i Dragoslav Ilić iz Republičkog centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica, i Bojan Arutina, v. d. direktora Muzeja žrtava genocida, kao i dr um. Nikola Radosavljević, programski direktor Muzeja.
Na izložbi će biti predstavljeni brojni eksponati, audio-vizuelni materijali, fotografije, dokumenta i istorijski izvori koji svedoče o tragičnoj sudbini meštana u avgustu 1941. Među njima će se naći i replika stolice prebilovačke učiteljice Stane Arnaut, koju su ustaše surovo ubile, i koja simbolizuje patnju i stradanje ljudi u jednom od najkrvavijih zločina u NDH. Prebilovci
Nakon velikih pokolja nad Srbima u Čapljinskom i Stolačkom srezu, ustaše su noću, između 3. i 4. avgusta 1941, opkolile srpsko selo Prebilovce. Posle mučenja u OŠ "Kralj Milutin" i silosu za žito u selu Tasovčiću, oko 500 meštana, među kojima 237 dece i 233 žena, bačeno je u jamu Golubinka, kod sela Šurmanci. Tokom avgusta preostali Prebilovčani su ubijani na više od 40 stratišta. Uništene su 52 porodice i ugašeno 36 ognjišta. Predratno stanovništvo sa više od 1.000 duša, svelo se na 172. Od dece preživelo je samo nekoliko dečaka, među kojima i čuveni istoričar Milorad Ekmečić.
SAMO 45 STANOVNIKA
PREBILOVCI danas imaju 45 stanovnika. U nekadašnjoj OŠ "Kralj Milutin" obnovljena je biblioteka s imenom učiteljice Stane Arnaut. Novoizgrađeni hram Vaskrsenja Hristovog osveštan je 2015. i u kriptu položeno sedam od 176 pronađenih kovčega sa posmrtnim ostacima.
Šezdesetih godina, po nalogu vlasti, pomrtni ostaci žrtava zabetonirani su u jamama Golubnjača u Ržanom dolu, Hutovo I i II, Bivolje brdo, Vidonje kod Žitomislića, Donjoj i Gornjoj Kukavuši i Golubinki kod Šurmanaca. Tek 1990. i 1991. godine organizovane su ekshumacije u sedam od 13 kraških jama. Kosti oko 4.000 ubijenih Srba položene su u kriptu spomen-crkve posvećene Saboru srpskih svetitelja i prebilovačkih mučenika.
U oružanoj akciji "Čagalj", u junu 1992, snage HOS, HVO i regularne vojske Hrvatske, spalile su Prebilovce. Uništene su kuće, oskrnavljeno groblje i minirana spomen-crkva.