80 GODINA OD BOMBARDOVANJA BEOGRADA U DRUGOM SVETSKOM RATU – 16 I 17. APRILA 1944. GODINE
TEŠKA saveznička bombardovanja Srbije u Drugom svetskom ratu započela su razaranjem Niša 20. oktobra 1943. godine, kada su poginule stotine građana i razoreni brojni civilni objekti. Najveće žrtve tokom bombardovanja Beograda 1944. godine zabeležene su 16 i 17. aprila, što se poklopilo sa prvim i drugim danom pravoslavnog Vaskrsa.
Foto: Arhiva preduzeća
Događaj upamćen kao Krvavi Uskrs u kolektivnom sećanu građana Beograda doživljen je znatno teže od nemačkih bombardovanja 6. aprila 1941. godine, kako zbog činjenice da se od saveznika očekivala pomoć i oslobođenje, a ne tako brutalno bombardovnje, kao i zbog utiska građana Beograda da je savezničko bombradovanje 1944. bilo razornije nego nemačko 1941. Ranjeno je, odnosno povređeno oko 5.000 civila, a prema nemačkim izvorima, mrtvih je bilo 1.160. Te krvave 1944. godine, glavni grad je teško bombardovan, od strane saveznika u više navrta i to u aprilu, maju, junu, julu, septembru, ukupno 11 puta.
Zvanično, ciljevi su bile nemačke trupe, infrastruktura, vojni i privredni objekti od značaja za nemačke ratne napore, od kojih su se neki nalazili u gusto naseljenim delovima našeg grada. U Zemunu su uništene fabrike Ikarus, Danubijus, Zmaj, Teleoptik, zemunska železnička stanica i aerodrom. U Beogradu je oštećena fabrika Rogožarski i susedni stambeni blokovi, brodogradilište, rafinerija na Čukarici i deo beogradske železničke stanice, a pogođen je i logor Sajmište. Oštećeni su i mostovi na Savi i Dunavu. Prilikom uskršnjeg bombardovanja 1944. godine srušeno je i tadašnje porodilište u Krunskoj ulici (danas Studentska poliklinika). Razaranja su bila velika u okolini Bajlonijeve pijace gde je poginulo 200 ljudi od zalutale bombe, kao i na Pašinom brdu gde je poginuo veliki broj civila. Pogođeni su Palata Albanija, Terazije, Tehnički i Pravni fakultet, više bolnica, humanitarnih institucija i crkava.
U znak sećanja na ovaj događaj, 1966. godine je na Novom groblju u Beogradu sagrađeno je Spomen-groblje žrtava bombrdovanja Beograda 1944. godine. Ovo groblje, koje se nalazi uz Vrt Sećanja, se sastoji se od 11 humki sa 15 mermernih ploča na kojima su upisana imena 313 identifikovanih i 165 neidentifikovanih osoba stradalih u bombardovanju Beograda 1944. godine. Ovo, kao i spomen-groblje žrtava bombardovanja Beograda 6. aprila 1941. godine je izgrađeno po projektu arhitekte Milice Momčilović.