AMBICIOZNE PAPE UZDIGLE FIRERA I DUČEA: Pre 95 godina osnovana je papska država Vatikan, čiji su poglavari podržali fašizam i nacizam
SREDNjOVEKOVNA klerikalna Papska država na čelu sa, po njenim zakonima, nepogrešivim vladarom, obnovljena je pod novim imenom Država Grada Vatikana na inicijativu tadašnjeg italijanskog premijera, fašističkog vođe Benita Musolinija pre tačno 95 godina. On je u ime Kraljevine Italije 11. februara 1929. potpisao Lateranski pakt sa Svetom stolicom pod papom, kojim je priznao suverenitet i nezavisnost najmanje države sveta sa površinom od 44 hektara. Ona je istovremeno bila jedna od najmoćnijih na planeti, jer je vladala srcima i umovima stotina miliona katoličkih vernika.
"Ratni" papa od decembra 1942. upoznat sa zločinima, Foto Tanjug
Musoliniju je podrška Svete stolice bila neophodna za ostvarivanje apsolutne vlasti, a zauzvrat je morao da potvrdi stav iz tadašnjeg italijanskog ustava da je katolicizam jedina državna religija. Sveta stolica je naročito insistirala da joj se vrati uticaj na mlade, povratkom nastave veronauke u javne škole pod striktnom kontrolom Vatikana. Ništa manje nije bilo važno da Italija isplati ogromnu sumu kao nadoknadu Svetoj stolici za gubitak teritorija Papske države i grada Rima, koji su, po mišljenju Svete stolice, okupirani 1870. prilikom ujedinjenja Italije.
Musolini je kao saosnivač papske Države Grada Vatikana potisnuo iz sećanja da je prethodna Papska država, koja je postojala od 754. do 1870. godine, bila ogorčeni protivnik oslobođenja Italije. Pape su više volele habzburške, a zatim i francuske vladare, na koje su mogli neograničeno da utiču, nego slobodoumnog Đuzepea Garibaldija i njegove sledbenike.
Papa Pije XI je očigledno verovao da će moći, kao u vreme apsolutizma Habzburga, da bude vladar nad vladarom i za Musolinija je govorio "da ga je samo proviđenje poslalo". Zato je Sveta stolica pristala na Dučeov zahtev da se ukinu katoličke političke partije koje su najozbiljnije konkurisale fašistima. Papa je to mogao da učini kao apsolutni gospodar svih katolika od 1870, kada je na Prvom vatikanskom koncilu donet kanon o papskoj nepogrešivosti. Tadašnji papa Pije Deveti je uspeo da progura i zakon kojim Vatikan direktno odlučuje o postavljanju katoličkog sveštenstva svuda u svetu. Time je u Vatikanu, mnogo pre fašizma i nacizma, uspostavljen prvi evropski i svetski totalitarizam, kojim je obnovljena cenzura i proglašen krstaški rat protiv demokratije i svetovne nauke.
Odluka doneta u Lateranskoj palati 1870. možda i ne bi imala tragične posledice po svet da joj prvorazrednu ulogu u crkvenim zakonima nije dao Euđenio Pačeli, budući papa Pije Dvanaesti. Pačeli, briljantan mladi vatikanski pravnik, sarađivao je u preradi crkvenih zakona, kako bi obezbedio budućim papama neprikosnovenu dominaciju iz Rima kao centra. Ovi zakoni, odvojeni od svoje istorijske i društvene pozadine, spakovani su u priručnik poznat kao Kodeks kanonskog prava, objavljen i primenjivan od 1917. godine. Kodeks, razdeljen katoličkom kleru u celom svetu, stvorio je sredstva za ustanovljavanje, uspostavljanje i održavanje izvanrednog novog odnosa snaga od "vrha do dna".
Kao papski nuncije u Minhenu i Berlinu tokom dvadesetih godina, Pačeli je nastojao da nametne ovaj novi Kodeks pojedinim nemačkim pokrajinama (Pruska, Bavarska, Baden...). Nemačka je predstavljala jednu od najvećih, najobrazovanijih i najbogatijih katoličkih zajednica na svetu. Istovremeno, Pačeli je našao uspešnog partnera za pregovore o Nemačkom konkordatu u ličnosti Adolfa Hitlera.
Njihov ugovor ovlastio je papstvo da nametne novi crkveni zakon nemačkim katolicima i davao je velikodušne privilegije katoličkim školama i kleru. Zauzvrat, katolička crkva u Nemačkoj, njena parlamentarna politička stranka i njena mnogobrojna udruženja i novine, "svojevoljno" su se povukli, idući za Pačelijevom inicijativom, iz društvenog i političkog delovanja. "Abdikacija nemačkog političkog katoličanstva 1933, koju je iz Vatikana pregovarao i ostvario Pačeli uz odobravanje pape Pija XI obezbedila je uspon nacizma bez otpora najmoćnije katoličke zajednice na svetu", zapisao je katolički novinar, univerzitetski predavač i istoričar Džon Kornvel u kapitalnom delu "Hitlerov papa: Tajna istorija Pija Dvanaestog", koje je napisano na osnovu dokumenata iz dela vatikanskog arhiva koji je bio zatvoren sve do kraja 20. veka.
Taj, po ceo svet tragičan proces započeo je pre 95 godina, kada je potpisan Lateranski sporazum posle koga su Musolinijevi fašisti uz podršku pape zadobili apsolutnu vlast u Italiji. Fašističke okupatorske i papske prozelitističke ambicije su se naročito podudarale kada je bila reč o Kraljevini Jugoslaviji, na čijem su razbijanju zajednički radili. Musolini je u Italiji opremao i obučavao hrvatske ustaše za terorističke akcije, a oni su se u Jugoslaviju vraćali preko fanatičnog katoličkog monaškog reda franjevaca čiji su manastiri postali ustaške baze i centri za širenje patološke mržnje prema pravoslavnim Srbima.
Sve ove događaje pomno je pratio Adolf Hitler, koji je odlučio da, kao fašistički Duče, sklopi sporazum sa Vatikanom. To nije bio lak poduhvat jer je pregovarač Svete stolice bio vatikanski državni sekretar Pačeli, lukavi ucenjivač. Njegova slabost bila je opsesija da papstvo ponovo zavlada Nemačkom i posle nekoliko vekova praktično poništi reforme Martina Lutera. Hitler je prozreo te apsolutističke ambicije i obećavao Pačeliju sve što poželi, naravno, kada zadobije apsolutnu vlast. Vatikanski državni sekretar je zagrizao mamac. Vatikan je dao podršku Hitleru, ukinuo katoličke političke stranke i naredio sveštenstvu da stane uz naciste.
Sve to je bilo moguće zahvaljujući Pačelijevom zakonu koji je papi davao apsolutna prava i moć nad nacionalnim katoličkim sveštenstvima, ali s druge strane Vatikan je tim zakonom svalio na sebe apsolutnu odgovornost za uspon fašizma i nacizma. U smislu tog zakona Euđenio Pačeli je kao Papa Pije Dvanaesti odgovoran za genocid nad Srbima u takozvanoj Nezavisnoj Državi Hrvatskoj, u kome su neposredno, ubijajući i komandujući logorima smrti, uključujući najveći - Jasenovac, direktno učestvovali katolički franjevci.
Možda su se zbog toga pape posle rata formalno izvinjavale Jevrejima, sa čijim je genocidom Vatikan povezan posredno, ali nikada Srbima u čijem je istrebljenju katolička hijerarija u NDH bila direktan učesnik. Da je Pačeliju bila poznata namera da se sprovede genocid nad Srbima i pre rata, dokaze je u arhivima Vatikana otkrio Džon Kornvel i prezentovao ih u knjizi "Hitlerov papa":
- Pačeli je odlučno podržao hrvatski nacionalizam i potvrdio ustaško poimanje istorije, novembra 1939, kada je grupa hrvatskih hodočasnika došla u Rim da se založi za kanonizaciju hrvatskog franjevačkog mučenika Nikole Tavelića. Hrvatski primas, nadbiskup Alojzije Stepinac, predstavljao je hodočasnike i govorio u papinom prisustvu. U svom odgovoru, Pačeli je upotrebio epitet koji je na Hrvate primenio Lav Deseti: "predstraža hrišćanstva" - kao da Srbi, pravoslavne vere u staroj šizmi protiv Rima, nisu imali pravo da sebe nazivaju hrišćanima. "Nada u bolju budućnost izgleda da vam se smeši", rekao im je Pačeli u obraćanju punom strašne ironije, "budućnost u kojoj će odnosi između Crkve i države u vašoj zemlji biti sređeni na skladan način u korist i jednog i drugog"... Od početka, javne delatnosti i stavovi u vezi sa etničkim čišćenjem Srba i antisemitskim programom bili su dobro poznati katoličkom episkopatu i Katoličkoj akciji, laičkim organizacijama koje je Pačeli tako snažno podržavao kao papski nuncije u Nemačkoj i kao kardinal državni sekretar. Ove rasističke i antisemitske mere bile su takođe poznate i Svetoj stolici, pa time i Pačeliju, u trenutku kada je pozdravljao Pavelića u Vatikanu.
BLAGOSLOV ZA GENOCID
DžON Kornvel u knjizi "Hitlerov papa" sa zgražanjem navodi rezultate svojih istraživanja:
- Četrnaestog maja, u mestu Glina, stotine Srba je dovedeno u crkvu kako bi prisustvovali obaveznoj službi zahvalnosti za stvaranje NDH. Kad su Srbi ušli u crkvu, grupa ustaša je ušla sa sekirama i noževima. Zatražili su od svih prisutnih da pokažu potvrde o pokrštavanju. Samo dvoje je imalo tražene dokumente i oni su bili oslobođeni. Vrata crkve su zatim bila zatvorena i ostali su iskasapljeni. Četiri dana nakon masakra u Glini, Pavelić, takozvani Poglavnik, otišao je u Rim da potpiše (pod pritiskom Hitlera) državni ugovor sa Musolinijem, koji je davao Italiji pravo da uzme hrvatske okruge i gradove na dalmatinskoj obali. Tokom te iste posete, Pavelić je imao audijenciju "odanosti" kod Pija Dvanaestog u Vatikanu, i Nezavisna Država Hrvatska je defakto priznata od Svete stolice.... Pačeli je držao Pavelićevu ruku i davao mu svoj papski blagoslov.
PRISVAJANjE OTETIH CRKAVA
PREMA nalazima Džona Kornvela, Vatikanu su bila poznata dela činjena u vezi sa hrvatskim odnosom prema Srbima i Jevrejima, baš u trenutku kada su tajne diplomatske veze bile uspostavljene između Hrvatske i Svete stolice. Središnja odlika ovog u suštini verskog rata bila je prisvajanje ispražnjenih ili otetih pravoslavnih crkava od hrvatskih katolika. O tom problemu se raspravljalo u Kuriji i dogovorena su pravila ponašanja.