"NOVOSTI" ISTRAŽUJU - GDE SU SE "ZATURILE" POVRŠINE POD DRVEĆEM - Šume "posečene" u evidenciji

U hektarima to izgleda ovako: sada je pod šumom u registrovanim poljoprivrednim gazdinstvima 504.104 hektara, pre pet godina bilo je 972.283 hektara, a na prethodnom popisu 2012. godine - 1.023.036 hektar.

Stručnjaci sa kojima smo razgovarali kažu nam da površno tumačenje ovih podataka može navesti na zaključak da je u Srbiji u poslednjih pet godina nestalo pola šuma.

Međutim, kako objašnjavaju, to nije tačno, jer se ovi podaci odnose isključivo na registrovana poljoprivredna gazdinstva.

- Ovi podaci nemaju veze sa ukupnom pošumljenošću Srbije, ovde su popisivane samo šume koje neko ima na registrovanom poljoprivrednom gazdinstvu - pojašnjavaju u Zavodu za statistiku i ističu da u ovaj podatak ne spadaju, na primer, šume koje su u vlasništvu nekoga ko nema registrovano poljoprivredno zemljište.

Ipak, i u ovom slučaju površina pod šumama je prepolovljena u odnosu na pre 10 godina. Zašto?

- Jedan od razloga je što se u međuvremenu broj poljoprivrednih gazdinstava smanjio za 10 odsto - kažu naši sagovornici. - Takođe, ima dosta slučajeva da su vlasnici registrovanih poljoprivrednih gazdinstava preminuli, a imanje se podelilo na decu koja svoje "delove" nisu registrovala, što znači da imaju šumu, ali ona nije obuhvaćena popisom.

Upitani da li su šume nestale i u neplanskim sečama, stručnjaci kažu - "nisu", jer je "čista seča" koja podrazumeva da se šuma potpuno "obrije" sa nekog zemljišta zakonom zabranjena i na privatnim parcelama.

Sagovornici iz Zavoda za statistiku ističu da su podaci koji su publikovani tek preliminarni, ali naglašavaju da se ni konačni verovatno neće drastično razlikovati.

A "pravi" popis šuma iz koga "proizilaze tačni podaci" daje Nacionalna inventura šuma, koja je u toku i čiji preliminarni rezultati pokazuju da je današnja šumovitost Srbije uvećana za dva do tri odsto u odnosu na rezultate koje je dala prethodna inventura sprovedena od 2004. do 2007. godine.

Dekan Šumarskog fakulteta Univerziteta u Beogradu prof. dr Branko Stajić kaže za naš list da površina pod šumom u našoj zemlji nije smanjena, nego je i uvećana u odnosu na zadnju inventuru s početka dvehiljaditih koja je pokazala da je i tada površina pod šumama bila uvećana za više od pet odsto u odnosu na prethodni referentni period koji je bio krajem sedamdesetih godina prošlog veka.

- Stanje srpskih šuma je zadovoljavajuće, sa prepoznatljivom tendencijom postepenog unapređenja - kaže prof. Stajić. - Naravno, kao u svakoj sferi društvene aktivnosti, stanje uvek može biti bolje, naročito ako se pogleda visoko učešće privredno, ekološki i socijalno manje vrednih izdanačkih šuma. U svrhu toga poslednjih godina intenziviran je rad države, nauke i struke u dva najznačajnija pravca: popravka strukture i stanja postojećeg šumskog fonda i podizanje novih šuma, što će unaprediti ne samo sektor šumarstva, već i oblasti zaštite životne sredine, prevencije prirodnih katastrofa i ublažavanja efekata klimatskih promena.

Inače, prema podacima poslednje Nacionalne inventure šuma, ukupna površina pod šumom u Srbiji iznosi nešto više od 2.252.000 hektara, od čega je 53 odsto u državnom, a 47 odsto u privatnom vlasništvu.

- Prema procentu ukupne površine prekrivene šumama Srbija je srednje šumovite zemlje, sa pošumljenošću od oko 34 odsto, od čega je 29 odsto šikara i 5,5 odsto šibljaka, kako se to obračunava u Evropi i svetu - pojašnjava prof. Stajić. - Današnja šumovitost Srbije uvećana je još za dva do tri odsto u odnosu na te podatke, tako da trenutna šumovitost naše zemlje iznosi preko 36 odsto. Ovo uvećanje površina pod šumom u Srbiji rezultat je delom aktivnosti struke, nauke i države u pravcu povećanja površina pod šumom, a delom negativnih populacionih trendova u ruralnim područjima. Kada se govori o šumovitosti Srbije problem jeste jako varirajuća prostorna zastupljenost šuma, pa tako imamo područja sa šumovitošću od samo oko sedam do osam odsto kao što je slučaj u Vojvodini, do delova istočne Srbije u kojima je šumovitost 70 odsto.

Drveće i šume su "fabrike zdravlja", pa profesor Stajić kaže da budućnost nas i naše dece u velikoj meri "raste u šumi". Ali ne treba ispustiti iz vida da šumama prete brojne bolesti, sušenja, bespravna seča, ali i klimatske promene koje izazivaju požare, poplave... Na to upozorava i profesor u Šumarskoj školi iz Kraljeva Mladen Vukimirović:

- Šume se periodički suše, nekada više nekada manje iz različitih razloga, zbog pojave epifitocija (biljne bolesti) i gradacije štetnih insekata koji lakše i češće napadaju fiziološki oslabljena stabla. Fiziološko slabljenje šumskog drveća najčešće nastupa zbog aerozagađenja štetnim polutantima i zbog klimatskih promena. Poseban problem kod klimatskih promena su šumski požari koji su sve učestaliji i obimniji, njihovo lokalizovanje i gašenje su težak i opasan posao.

Naš sagovornik napominje da su šume jedan od najsloženijih kopnenih ekosistema od izuzetnog značaja za život ljudi i opstanak čoveka.

- One su resurs sa multifunkcionalnim značajem - kaže Vukmirović. - Uglavnom se posmatra kao obnovljivi proizvodni prirodni resurs misleći pri tome isključivo na drvo. Ostale funkcije su istog ili daleko većeg značaja, a to su pre svega zaštitne, socijalne, edukativne, ali se najčešće zanemaruju.

A profesor Branko Stajić ističe da šume imaju oko 300 različitih funkcija za vlasnike, javnost i društvo u celini, pa poručuje:

- Zbog toga je važno da je šuma, šumskih pojaseva, ali i gradskih parkova, drvoreda i drugog urbanog zelenila, što je moguće više, naravno shodno potencijalima i odredbama različitih strateških planova države.