PISMO UNUKA KNEZA MILOŠA BLAZNAVCU: Najveća donacija Fondacije Muzeja žrtava genocida nacionalnim institucijama kulture

U pitanju je do sada najveća pojedinačna zbirka istorijske građe koju je Fondacija Muzeja poklonila drugim institucijama, a Nikolićevo pismo će ubuduće biti u zbirci Državnog arhiva Srbije. Fondacija Muzeja darovala je tri nacionalne ustanove kulture - Narodni muzej Srbije, Državni arhiv i Arhiv Srpske pravoslavne crkve. U Narodnom muzeju danas su potpisani ugovori o donaciji i primopredaji.

Narodni muzej dobio je pismo vajara Petra Ubavkića upućeno iz Rima Odboru za Svetsku izložbu u Parizu, 3. juna 1888, zatim pismo slikara Steve Todorovića upućeno iz Beograda Odboru za Svetsku izložbu u Parizu, 5. januara 1889. godine, kao i dopisnicu iz Soluna, upućenu u Gornji Milanovac 1917. godine, posredstvom Međunarodnog Crvenog krsta. Dopisnica je adresirana na Nataliju Nastasijević i na njoj je umanjena fotografija pošiljaoca Živorada Nastasijevića, akademskog slikara, i S. Mijatovića. Na dopisnici su pozdrave i potpise ostavili čuveni srpski ratni slikari Miloš Golubović, Kosta Miličević, Nikola Bešević, Veljko Stanojević i Milan Vujaklija. U Narodni muzej je stigla i fotografija-dopisnica Miodraga Popovića, upućena iz Lauzasa, 1. avgusta 1918. godine, skulptoru Đorđu Jovanoviću u Pariz, tj. Marsej, kao i ratna razglednica pod nazivom "Srpski heroj" Paška Vučetića, poslata na Krf, 6. januara 1917. godine.

Arhiv SPC dobio je jednu dopisnicu adresovanu na, tada vladiku, Varnavu, u Solun, 11. jula 1918. godine, kao i 14 dopisnica prote Stevana Dimitrijevića, osnivača i dekana Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu, upućenih iz bugarskog zatočeništva tokom Prvog svetskog rata supruzi Jeleni.

Među darovanim arhivalijama, koje su postale sastavni deo zbirke Istorijskog arhiva Srbije, nalazi se i više od stotinu dopisnica koje su srpski zatočenici austro-ugarskih i bugarskih logora tokom Prvog svetskog rata slali najmilijima, i obrnuto. Interesantna je i fotografija okovratnika na lovorovom lišću kroz koji prolazi strela, sa natpisom na poleđini: "Okovratnik oficirske bluze p. poručnika Đorđa Roša (vodnika a zatim komandira 1 čete), ranjenog pri odbrani Beograda 1915 godine".

- Bilo da smo u ulozi poklonodavca ili poklonoprimca, na ovaj način doprinosimo sveukupnom radu institucija Srbije i na delu pokazujemo da ustanove kulture mogu i treba međusobno da sarađuju, a krajnji cilj je zaštita i prezentacija kulturnog nasleđa - rekao je upravnik Fondacije Muzeja žrtava genocida Stanko Debeljaković.

Dodao je i da je Fondacija Muzeja otkupila nekoliko hiljada istorijskih dokumenata, fotografija i umetničkih dela koja predstavljaju građu od prvorazrednog značaja, a najvažniji segmenti su dokazi o zločinu genocida počinjenog nad Srbima, Jevrejima i Romima u Drugom svetskom ratu. Takođe, Muzej i Fondacija kontinuirano pomažu rad obrazovnih institucija i ustanova kulture, a naročito školama i domovima kulture na KiM.

Direktorka Narodnog muzeja Bojana Borić Brešković istakla je važnost poklona koji su dobili pred 180-godišnjicu rada, koju obeležavaju sledeće godine. Donacija će biti prosleđena Odeljenju za dokumentarnu i arhivsku građu.

I Ana Vulić iz Državnog arhiva zahvalila se na poklonu i istakla da je za istoričare i arhivare važan svaki pronađen dokument, a kamoli više od 150, koliko su dobili.

- Ove godine slavimo 125 godina od osnivanja Državnog arhiva, pa je poklon još dragoceniji, posebno zato što je među dopisnicima, pismama i razglednicama i pismo unuka kneza Miloša Blaznavcu - kaže Vulić.

Direktor Arhiva SPC Radovan Filipović istakao je značaj prepiske prote Stevana Dimitrijevića sa suprugom, u vreme dok je bio u zarobljeništvu, koja svedoči, kako je istakao, o "našoj stradalnoj istoriji".