GENOCID U STAROJ SRBIJI I MAKEDONIJI: Stoleće apokaliptičnog stradanja srpskog naroda (2)

PRIČU o golgoti Srba u 20. veku najlogičnije je započeti na istorijskom prostoru Stare Srbije i Makedonije koji je od Maričke i Kosovske bitke u 14. veku do danas simbol srpskog stradanja. Za oslobođenje ovih prostora u Prvom i Drugom balkanskom ratu, prema dostupnim podacima, koji nisu precizni jer su arhive uništavane u svetskim ratovima, ukupni srpski vojni gubici iznosili su oko 88.000 vojnika. Među "osvetnicima Kosova" 1912-1913. poginulo je 14.000, ranjeno 54.000, umrlo 17.000 od rana i bolesti (5.000 od kolere).

U civilnim žrtavama nema brojčanih podataka, iako je srpski narod do okončanja balkanskih ratova bio sistematski fizički istrebljivan i nasilno asimilovan u druge nacije, a njegova istorijska baština je uništavana i prisvajana. To se ponovilo i tokom dva svetska rata. Ovaj zločin nikada nije rasvetljen, jer je Broz posle 1945. svim sredstvima radio na ispunjavanju zahteva Kominterne za stvaranje nove nacije, makedonske.

- Stvaranje nove nacije je bilo teško jer nije imala istorijsko utemeljenje, pa se na tome radilo intenzivno u sledećih dvadeset godina, svim sredstvima, od promene prezimena, do prisvajanja istorijskih ličnosti. Proces je okončan paradoksalno, kada su komunističke vlasti SFRJ stvorile svoju makedonsku crkvu koja je prisvojila srpsku duhovnu baštinu. Od šezdesetih prestaju sva etnološka istraživanja u SR Makedoniji, jer bi ona neminovno otkrila rasrbljavanje - kaže istoričar Borisav Čeliković.

U SFRJ se odigrao kraj tragedije koja je počela posle Velike seobe pod patrijarhom Čarnojevićem. Naime, srpski narod se i posle osmanskih osvajanja u 14. veku održao u velikom broju na centralnom prostoru nemanjićke države iz doba njenog vrhunca, sve do Velikog bečkog rata. Na poziv evropskih sila Srbi u Osmanskom carstvu podigli su se na ustanak, a Evropa ih je ostavila na cedilu kada je pohod propao. Mase Srba su bežeći pred turskom odmazdom tada napustile Staru Srbiju i Makedoniju i 1690. se preselile u Habzburško carstvo. Osmanlije su na ispražnjene prostore naselili divlja plemena Arnauta iz gudura Albanije i zadužili ih da terorišu preostalo srpsko stanovništvo, da bi sprečile izbijanje nekog novog ustanka na strateškom pravcu ka Egejskoj obali. Do danas se na ovom prostoru suštinski ništa nije promenilo, osim poslodavaca: Albanci su terorisali Srbe i za Austrougarsku, Italiju, Nemačku, Englesku, Brozovu hrvatsko-slovenačku vrhušku, SAD. Cilj je bio uvek isti, sprečiti izlazak Srbije na more.

Genocid nad srpskim narodom u ovim krajevima otkrio je i krajem 19. veka precizno opisao hrabri ruski naučnik i diplomata Ivan Jastrebov. On nije došao na Balkan kao srbofil, već kao službenik svoje države, ali je tokom istraživanja prostora Kosova, Metohije, Makedonije i Albanije otkrio ceo jedan zaboravljeni narod, Srbe, i njegovu izuzetnu kulturnu baštinu. Jastrebovljevi zapisi su svedočanstvo iz prve ruke o beskrupuloznom procesu rasrbljavanja istorijskih srpskih oblasti, što ubijanjem i raseljavanjem, što asimilacijom u druge nacije. On je pretpostavio istinu pravilima diplomatske službe i oštro je kritikovao tadašnju spoljnu političku akciju Rusije, koja je podržavala veliku Bugarsku. Ruskoj javnosti je otkrio višestruku igru Bugarske egzarhije, koja je preko svojih sveštenika kod Srba stvarala uverenje da Rusija želi da se bugarizuju, da bi ih zaštitila od islamizacije, arnaućenja i helenizacije koju je agresivno sprovodila grčka Carigradska patrijaršija.

Egzarhija je, s druge strane, za bugarizaciju dobijala pomoć i od Turaka, kojima je obećala da će uništavanjem srpskog identiteta eliminisati uticaj Srbije na Srbe u Turskoj. Jednako bezobzirni bili su grčki sveštenici Carigradske patrijaršije, fanarioti, koji su presudno uticali da sultan ukine srpsku Pećku patrijaršiju. Time je ukinuta srpska narodnost u Osmanskom carstvu, verskoj državi koja je prepoznavala hrišćanske nacije prema njihovom religioznom centru.

Na početku 20. veka oko dve trećine srpskog stanovništva u Skopskoj eparhiji i Bitoljskom vilajetu prišlo je Bugarskom egzarhatu i postalo Bugar-milet, a trećina je ostala uz Carigradsku patrijaršiju kao Rum-milet. Albanski kačaci i bugarske komite su terorom "ubeđivali" Srbe da promene identitet u Arbautaše i Bugaraše.

Na Jastrebova su najgori utisak ostavili upravo Arnautaši, Srbi koji su odbacili svoj a usvojili identitet, jezik i običaje svojih mučitelja, što je podrazumevalo i da terorišu dojučerašnje sunarodnike.

- Poznajem i hrišćane koji su, takođe, počeli sebe ubrajati u ovaj ili onaj fis. Oni to čine iz drugih razloga, isto kao što se trude da se pobratime, da uzajamno piju krv, s Arnautima i arnautašima u cilju toga da, zatreba li, nađu sebi zaštitu od zuluma. Tako je to bilo u iznuđenom običaju koji je hrišćane vodio pre svega ka arnautašenju, a potom ka neizbežnoj promeni vere. Hrišćani su osuđeni na zatvorenički život zbog straha od Arnauta. S takvim životom oni u rakiji traže utehu od patnji i tuge. Zato među njima vladaju bolest i smrtnost, a priraštaja je sve manje - svedočio je Jastrebov o situaciji u Metohiji.

On je opisao i srpske srednjovekovne župe u kojima su grupe srpskog stanovništva koje su, kao u Gori, primile islam, ali su sačuvale stare običaje i jezik.

Srbija je od sticanja potpune nezavisnosti i priznavanja statusa kraljevine na Berlinskom kongresu 1878. postala faktor na koji se moralo računati i Beč se i pre povlačenja Osmanlija ponudio za novog pokrovitelja Albanaca, da bi sprečio izlazak Srbije na more, iz istog razloga je agente među Albance poslala i Engleska, a nešto kasnije i Italija. Iako su se Srbi trudili svim silama da se približe Evropi, oni su bili obeleženi etiketom britanske spoljne politika kao "kozački konjovoci na putu ka toplim morima". Germanski stav prema Srbima ilustruju reči grofa Hermana fon Kajzerlinga, da su oni "primitivna rasa ratnika i razbojnika", zbog čega "Srbija mora biti bačena na kolena", kako je od srpskog uspeha u Prvom balkanskom ratu 1912. govorio general Konrad fon Hercendorf, šef bečkog štaba.

Uoči izbijanja tog sukoba nemačka vrhovna komanda je održala ratni savet, na kome je razmatran preventivni rat protiv Srbije radi suzbijanja britanskog i ruskog uticaja na Balkanu. Do njega nije došlo, ali su upućeni nemački vojni instruktori turskoj vojsci. Srpska vojska je uprkos svemu "osvetila Kosovo" i vratila državi nemanjićke teritorije i stanovništvo koje je održalo srpski identitet, kao i deo onoga koji ga se odrekao pod prisilom. Deo srpskih konvertita, Arnautaša i Bugaraša, od tada je najljući neprijatelj Srba i Srbije, sve do danas.

POBUGARIVALI I MRTVE

DA se dugoročne politike srpskih suseda ne menjaju, pokazuje primer oslobađanja Jedrena u Prvom balkanskom ratu. Bugari, tada još saveznici u borbi protiv Osmanlija, nisu mogli da zauzmu ovaj veliki i važan grad i pozvali su srpsku vojsku u pomoć. Ona je slomila tursku odbranu po viskoj ceni od nekoliko hiljada izginulih srpskih vojnika, sahranjenih na obodu Jedrena. Kada su njihovi bližnji kasnije došli da obiđu svoje mrtve zatekli su svetogrđe: sva srpska imena ispisana na krstovima bila su pobugarena. Bila je to najava bugarskih izdaja i genocidne politike u budućim svetskim ratovima.