KAKO JE NASTAO KULT SRPSKE SPARTE I SRPSKE ATINE: Istoričar Goran Vasin o usponu srpske ideje
ISTORIČAR dr Goran Vasin analizira „uspon srpske idejeˮ u vreme kada je formiran kult Srpske Šparte, kako su Novosađani videli Cetinje.
M.Stojković
Veze Novog Sada i Cetinja su temeljne i duboke te dr Vasin apostrofira pojedine poglede srpskih intelektualaca na Crnu Goru, među kojima ističe Svetozara Miletića i Polita-Desančića, kao i presudnu ulogu 1848. i 1868. godine.
Srpsko pitanje inicirano je neretko upravo Miletićevim idejama, koji je na iste akcije pozivao i kneza Mihaila i knjaza Nikolu. Ujedinjena omladina srpska važan je oblikotvorni faktor vladajuće klime, kao i onog „duha koji je iz Evrope stizao u srpske krugoveˮ.
Miletić, Laza Kostić, Polit-Desančić i drugi intelektualci uticali su na dvor knjaza Nikole i umnogome mu imponovali svojom naklonošću. Takođe, i novosadska “Zastava“ često je izveštavala o događajima u Crnoj Gori, pa dr Vasin citira neka ključna mesta iz ovog lista, poput onih na kojima Miletić neposredno i otvoreno zove knjaza Nikolu na ustajanje protiv Osmanlija.
Zaključak predavača je da je s razlogom „kult Crne Gore bio naglašeno jak u srpskoj srediniˮ, dok su Srpska Atina i Srpska Sparta bile „jedna misao, jedna zavetna ideja, jedan motivˮ.
Predavanje istoričara dr Gorana Vasina na temu „Srpska Atina i Srpska Sparta – Novi Sad i Cetinje, uspon srpske ideje” može se pogledati na Jutjub kanalu Kulturnog centra Novog Sada.