SRPSKO IME BRIŠU PO RECEPTU PAVELIĆA: Zašto se na popisu kod suseda 30.000 pravoslavaca izjasnilo kao Hrvati

Pa ipak, zanimljivo je da se oko 30.000 Hrvata izjasnilo da pripada pravoslavnoj veroispovesti, što je drastično više u odnosu na 2011. kada ih je bilo 16.647.

Na ovaj trend nedavno je upozorio predsednik Srbije Aleksandar Vučić, koji je i izneo najnovije brojke.

I dok jedni misle da iza svega stoje strah Srba i težnja da olakšaju sebi život, pa se izjašnjavaju kao Hrvati, ne menjajući veroispovest, kod drugih se "šuška" o pokušajima da se obnovi nekadašnja hrvatska pravoslavna crkva iz vremena NDH. Pokušaja njene obnove već je bilo, ali nisu se slavno završili, pa nije registrovana kao zvanična verska zajednica.

Za Savu Štrpca, prvog čoveka Informaciono-dokumentacionog centra "Veritas", i prethodne brojke od 16.647 pravoslavnih Hrvata su sporne:

- Enigma je ko se izjasnio kao Hrvat i pravoslavac u vreme kada je jednak greh bio biti Srbin i biti pravoslavac - kaže Štrbac.

- Tri organizacije već su na konto ovog broja tražile stvaranje hrvatske pravoslavne crkve, kao naslednice one iz 1942. Na čelu jedne od njih je Ivo Matanović, čiji je otac bio čuvar u logoru Jasenovac, a on je bio u "Ustaškoj mladeži".

Matanović je osnivač zadarske Udruge hrvatskih pravoslavnih vernika i pre 12 godina pokušao je da obnovi HPC. Iz te inicijative kasnije su izrasle još dve međusobno posvađane "hrvatske pravoslavne crkve" - jedna pod vođstvom samozvanog episkopa Bonifacija (Andrija Škulić), druga pod vođstvom Aleksandra Ivanova, bugarskog pravoslavnog sveštenika i posetioca svih desničarskih okupljanja, od Blajburga do Hude jame. Takođe sumnjiva organizacija, koju vodi "evropski patrijarh" Nikolas, u Parizu, 2014. proglasila je Ivanova za tzv. arhiepiskopa hrvatskog i cele HPC.

I istoričar Bojan Arbutina, kustos Muzeja žrtava genocida u Beogradu, primećuje da se analizom popisnih podataka u Hrvatskoj uočava značajan pad procenta srpskog naroda u ukupnoj populaciji:

- Proces mimikrije srpskog naroda u Hrvatskoj i tekući proces asimilacije u korpus hrvatskog naroda naročito je primetan u krajevima gde su Srbi dominantno živeli do ratova za jugoslovensko nasleđe. Kada se uporede statistički podaci u pomenutim krajevima, uočava se disproporcija podataka u kontekstu izjašnjavanja po nacionalnoj i verskoj pripadnosti. Dok je broj stanovnika koji se izjašnjavaju kao pripadnici srpskog naroda u drastičnom padu, dotle je u istim mestima, opštinama i županijama, broj pravoslavnih koji su se izjasnili kao pripadnici hrvatskog naroda u porastu.

Arbutina smatra da je strah kod pripadnika srpske zajednice od uspostavljanja HPC opravdan, pre svega zbog njenog istorijskog nasleđa, ali i zbog savremenih tendencija u delu hrvatskog društva i države.

- HPC je osnovana direktnim ukazom poglavnika NDH Ante Pavelića, 3. aprila 1942. godine, i bila je jedan od mehanizama za sprovođenje genocidne politike hrvatske države tokom Drugog svetskog rata, pre svega u cilju preveravanja i asimilacije srpskog naroda. Jedan od njenih glavnih propagatora bio je Savić Marković Štedimlija, pohrvaćeni književnik, poreklom iz Crne Gore, i očit je primer koliko pogubno može delovati HPC na srpski etnički korpus - dodaje Arbutina.

Takođe, podseća da je Ivo Matanović poznat po veličanju Adolfa Hitlera i Ante Pavelića.

Njegova inicijativa za obnovu HPC, kaže, naišla je na oštru osudu Srpske pravoslavne crkve, ali i tadašnjeg predsednika Hrvatske Ive Josipovića.

- Ipak, imajući u vidu sve intenzivnije revizionističke tendencije u hrvatskom društvu, pre svega u pogledu dešavanja tokom Drugog svetskog rata, ali i sve prisutniji uticaj desničarsko ideološki nastrojenih političkih opcija, podatak o sve većem broju pravoslavnih stanovnika hrvatske nacionalnosti otvara prostor za zabrinutost o budućnosti tamošnje srpske zajednice - zaključuje naš sagovornik.

SPORAN MITROPOLIT

HPC je ukinuta 1945, kada su ubijeni njeni sveštenici, zajedno s poglavarom, "mitropolitom" Germogenom, izbeglim ruskim episkopom jekaterinoslavskim i novomoskovskim. On je dotad bio nekanonski upravnik ruskih pravoslavaca izbeglih u Grčku i severnu Afriku. Samozvani evropski patrijarh proglasio ga je za sveca.

USTAŠKI PROJEKAT

JAVNI obred tzv. HPC, 5. januara 2017, doživeo je fijasko na Cvetnom trgu u Zagrebu. Kao pokrovitelj "hrvatskih pravoslavaca" predstavio se novinar Marko Jurič, proteran sa jedne televizije zbog javnog pozdravljanja ustaškim pokličom "Za dom - spremni", inače predsednik udruženja "Projekat Velebit". Prema pisanju hrvatskih medija, iza ovog projekta stoje proustaške organizacije iz Austrije, a cilj im je proterivanje SPC iz Hrvatske i preispitivanje njenih imovinskih prava.