DA SE ZNA ODAKLE SMO POŠLI I DOKLE SMO STIGLI: Istraživačko-izdavački centar "Stari Vlah" širom otvorio vrata vrednim stvaraocima
PRED čitaocima je jedan pionirski poduhvat da saznamo odakle smo pošli, kuda smo sve prolazili i dokle smo stigli u svim sferama ljudskog delanja. Jasno se vidi, bar se tako nadamo, bogata istorija novovaroškog kraja, puna čemera i jada, pobeda i poraza, ali bogate kulture, koja je oblikovala našeg čoveka.
Deo autorskog i uredničkog tima, Foto Aleksandar Bubanja
Vidi se da je iz naše burne prošlosti ostalo mnogo velikih dela i mnogo značajnih ličnosti. Sve nas je to ojačalo, ako nas nije ubilo! Osobeni duh i mentalitet je matrica tog ogromnog prostora, koji je vekovima prepoznatljiv, a na stranicama je duh Starog Vlaha.
Ovako je Milinko Bujišić, beogradski novinar i književnik, glavni urednik monografije "Nova Varoš", u uvodu najavio zavičajno delo, koje na 420 strana, u 12 poglavlja iz pera 11 autora, predstavlja prošlost i sadašnjost kraja.
Svojevremeno je najavljivan koncept naučno-istorijske monografije, ali su se izdavač i saradnici opredelili za popularno pisanje, jer je, kažu, takav oblik najbliži čitalačkoj publici, a cilj je da se knjiga i čita i gleda. Prošlost i sadašnjost na 420 strana, Foto Aleksandar Bubanja
Uz istorijska zbivanja kroz vekove i vremenu zapisanom u kamenu, među koricama su tragovi o raskršćima starovlaške vetrometine, duhovnim središtima i stanovništvu, te zapisi o školstvu, zdravstvu, ekonomiji, turizmu, kulturnim i sportskim aktivnostima...
Na promociji monografije u predvečerje Dana opštine Nova Varoš (1. novembra) profesor istorije Svetlana Jevdoksić iz Beograda podsetila je zemljake na istorijske nepravde: dva veka su naši preci sami vodili borbu za oslobođenje i poslednji se oslobodili, a da je naš zavičaj nepravedno zapostavljen i skrajnut u nacionalnoj istoriji. Zbivanja u Starom Vlahu tokom vekova, Foto Aleksandar Bubanja
Izvršni urednik, beogradski novinar i književnik Milomir Kragović podvukao je da su uloženi veliki napori da brojni podaci iz oko 500 godina istorije Nove Varoši i kraja sa bogatom tradicijom ne budu suvoparni i dosadni.
Monografija "Nova Varoš" je, posle "Bibliografije radova o novovaroškom kraju" Dobrila Aranitovića, druga knjiga proletos-osnovanog Istraživačko izdavačkog centra "Stari Vlah" u Beogradu. U oba slučaja, na dar zavičaju, objavljivanje je finansirao beogradski privrednik Milorad Miško Stevović, inicijator osnivanja IIC "Stari Vlah" i ogranaka u Novoj Varoši.
- Istraživanjem prošlosti, sagledavanjem stvarnosti i budućnosti, želja je da nam Nova Varoš ne bude samo u srcu, već da nam postane mnogo jasnija i poznatija. Objavljivanjem knjiga i časopisa afirmisaćemo sav kreativni potencijal Novovarošana i svih drugih sa područja Starog Vlaha. Od proleća pokrećemo šestomesečni "Starovlaški letopis" - kaže Stevović. Milorad Miško Stevović, Foto Aleksandar Bubanja
PROBRANO DRUŠTVO
AUTORI monografije u najvećem broju su profesori u srednjim i osnovnim školama, etnolozi, arheolozi... Tekstove su napisali: Svetlana Jevdoksić, Ivan Dilparić, Indira Gendžić, Maida Turkmanović, Bojana Melović, Filip Bjelić, Risto Diplarić, Antonija Vučićević, Katarina Đajić Ruljević, Grozdan Bogdanović i Velibor Ljujić. O grafičkom uređenju brinuli su Marko i Danko Polić, a većina fotografija je iz objektiva Rada Prelića i Aleksandra Bubanje. Svi su Novovarošani, sa jednim izuzetkom...
LEPOTE I GOSTOPRIMSTVO
KADA se putniku namerniku učini da je zalutao u neki planinski krajolik Švajcarske, a u očima mu se oslika modrozelena boja jezera - neka zna da je došao na Zlatar. Ako svemu tome dodamo i osvedočeno gostoprimstvo ovdašnjih stanovnika, onda možemo sa sigurnošću tvrditi da su to neprolazne vrednosti - zapisala je beogradski profesor Katarina Đajić Ruljević, ističući da kraj ima turističke vrednosti za kojima mnogi čeznu, ali je mnogo toga neiskorišćeno i da nedostaju jasna strategija i planski razvoj.