"NOVOSTI" SAZNAJU: Despot Uglješa biće svetac grčke crkve

Predlog je potekao od Argira Paralikidisa, meštanina Černomena (Ormenio) u okrugu Evros (grčko ime reke Marice), a podržavaju ga monasi svetogorskog manastira Simonopetra.

Ova najava čula se nedavno tokom služenja pomena poginulim u Maričkoj bici (Boj kod Černomena) u parohijskom hramu Svetog Georgija u Ormeniju, najsevernijem gradu Grčke, a obelodanio ju je glavni sekretar Sveštene zajednice Svete Gore, otac Kozma Simonopetrida, koji je tom prilikom održao i predavanje "Jovan Uglješa mučenik Ormenija". On je podsetio da je despot Jovan Uglješa, brat srpskog kralja Vukašina Mrnjavčevića bio na čelu Serske države od 1365. godine do smrti u Maričkoj bici 1371, kao i da je poginuo pokušavajući da sa bratom osujeti prodor Turaka u Evropu.

- I, pored toga što se ne radi o nekom grčkom junaku carske porodice, i pored toga što je u Srbiji gotovo zaboravljen, ne prestaje da budi uzvišene osećaje stanovnika oblasti kojom je vladao - istakao je otac Kozma u epilogu predavanja.

Zato, po njegovim rečima, ne čudi što je inicijativa za kanonizaciju Jovana Uglješe potekla od žitelja Černomena, i to, kako kaže, jeste dokaz o njegovoj svetosti. Dodao je i da kod monaha Simonopetre postoji velika uverenost svetosti Jovanove.

- Postoje i istorijski dokazi o njegovom svetiteljstvu: uspešno vladanje i zalečenje raskola između crkava, nadnacionalna politika, darivanje Svete Gore i građenje manastira, poštovanje prema crkvenoj jerarhiji i prema monasima, njegov mučenički etos.

Snažno je, zato, uverenje nas monaha Simonopetre da je došao čas da se potvrdi već postojeća realnost svetosti Jovana Uglješe i da ovaj čin neće zakasniti već da će se uskoro monasi Simonopetre umesto pomena, molitveno obraćati Jovanu Uglješi kao svetitelju za svoje spasenje - naveo je monah Kozma.

On je govorio i o izuzetnoj ličnosti, duhovnosti, mučeničkom etosu i bogoljublju Jovana Uglješe, kao i o njegovom mnogostrukom doprinosu Grčkoj crkvi i državi, ali i Svetoj Gori. Govorio je o njegovom poreklu iz Hercegovine, braku sa Jelenom (monaško ime Jefimija, koja je izvezla "Pohvalu knezu Lazaru") i preranoj smrt njihovog sina Uglješe Despotovića, koji je imao samo četiri godine. Podsetio je i da je sahranjen u grobnici sabornog hilandarskog hrama gde su bili i zemni ostaci njegovog dede.

- Pokazatelj njegove blagočestivosti jesu darovi manastirima Svete Gore. Na širem području manastira Vatoped, Uglješa je podigao bolnicu. Na istočnim krajevima manastira obnovio je Hram Svetim Besrebrenicima, oslikan izuzetnim freskopisom iz 1370, među kojim je i freska samog ktitora. Srpski despot je bio ktitor i bolnice manastira Esfigmena. Ipak, jedno od najvažnijih njegovih dela na Svetoj Gori je izgradnja manastira Simonopetra, koji je do tada bio manastirčić. Do danas u ovom manastiru Jovan Uglješa se pominje kao drugi ktitor nakon prepodobnog Simona Mirotočivog. Svakog 26. septembra služi se pomen u njegovu čast. Zahvaljujući Uglješi Mrnjavčeviću, manastir Simonopetra je postao oficijalni, u redu sa ostalim velikim manastirima i takav je do dan-danas.

Dakle, punih sedam vekova - ukazao je monah Kozma.

Dodao je i da Uglješino dobročinstvo za Svetu Goru nije ostalo samo na izgradnji Simonopetre, jer su značajni i njegovi darovi manastirima Hilandaru i Svetom Pantelejmonu.

- Jovan Uglješa je u oblastima u kojima je vladao uspeo da uspostavi i harmoničan suživot brojnijeg grčkog stanovništva sa srpskim življem i da otkloni probleme koji se obično javljaju - zaključio je monah Kozma.

MUDRI, PROZORLjIV VLADAR

U JESEN 1365, Jovan Uglješa je primio vlast nad Serskom oblašću i dobio titulu despota, nasleđujući Jelenu, udovicu cara Dušana Silnog, koja se zamonašila pod imenom Jelisaveta.

- Najznačajnije delo šestogodišnje vladavine Jovana Uglješe, sve do smrti u Maričkoj bici, jeste njegov prvi pokušaj da pomiri Srpsku crkvu sa Vaseljenskom patrijaršijom posle raskola koji je nastao u vreme vladavine cara Dušana. U dokumentu koji je izdao u martu 1368. Jovan bez ustezanja izražava spremnost da okonča raskol. Premda je bio na vlasti samo šest godina, ostavio je veliki trag u istoriji oblasti kojom je vladao kao prototip blagočestivog, vernika, ujedinitelja i mudrog prozorljivog vladara - kazao je monah Kozma.

ZAHVALNOST AKADEMIKU SUBOTIĆU

PREDAVANjE o despotu Jovanu Uglješi Mrnjavčeviću održano je s blagoslovom igumana manastira Simonopetra i velikim trudom otaca ove svetinje Justina jeromonaha i Nifona, kao i akademika Gojka Subotića, naučnog savetnika Vizantološkog instituta SANU, koji pripremaju specijalno izdanje povodom ove teme. Ukazano je da je akademik Subotić proučio život i delo Jovana Uglješe i njegovu porodicu, kao i da je pokazao veliku marljivost u osvetljavanju njegovog etosa u srpskoj javnosti.

BONUS - NAJAKTUELNIJI VIDEO SNIMCI